علم سرامیک

ستون‌ ور (Stoneware) بدنه‌ ی رنگی و متراکم (و در بعضی موارد تقریبا متراکم) است. برای معادل کلمه استون‌ ور در فارسی کلمات متعددی مثل ظروف سنگینه‌ای، داشخال و غیره به کار رفته است. استون‌ ورها معمولا عمدتا از رس هایی ساخته می‌ شوند که به طور طبیعی از نظر گداز آور غنی بوده به نحوی که این مقدار زیاد مواد گداز آور باعث تراکم بدنه در درجه حرارت‌ های بالا می‌ گردد. این نوع رس‌ ها به طور کلی به خاک‌ های استون‌ ور مشهور است. به رس‌ هایی که مقدار گدازآور آن‌ها به اندازه کافی نباشد به طور مصنوعی مواد گدازآور اضافه می‌ شود. استون‌ ور ها به صورت مصالح ساختمان کاربرد زیادی دارند. علاوه بر این موارد استون‌ ور ها بدنه انواع سرویس‌ های غذا خوری و نیز بوته‌ های آزمایشگاهی و غیره را تشکیل می‌ دهند. به طور کلی برای کلیه بدنه‌ های استون‌ ور نمی‌ توان یک فرمول مشخص را ارائه داد چرا که اولا همچنان که مشاهده می‌شود این بدنه‌ ها کاربرد بسیار وسیعی دارند و ثانیا اصولا ماهیت هر بدنه استون‌ ور و نیز فرمول بدنه آن تا حدود زیادی بستگی به خصوصیات خاک استون‌ ور مصرفی در بدنه دارد. به عبارت دیگر اصولا بدنه‌ های استو‌ن‌ ور وابستگی بسیار زیادی به معادن محلی خاک‌ های استون‌ ور دارند. با این همه باید اشاره کرد که صفت مشخصه فرمول‌ های بدنه‌ های استون‌ ور، مقدار بسیار زیاد خاک‌ های ثانویه در ترکیب این بدنه‌ ها است (حداقل 30 درصد - این مقدار تا بیش از 70 درصد نیز متغیر است).

فرمول عمومی استون‌ ور ها مرغوب جهت سرویس‌ های غذاخوری در محدوده زیر است:

به طور کلی درجه حرارت پخت این بدنه‌ ها برحسب مقدار مواد گداز آور و نوع خاک استون‌ ور مصرفی از 1100 تا 1300 درجه سانتی گراد متغیر بوده و نیز معمولا نقطه ذوب لعاب این بدنه‌ ها حدود 1000 تا 1100 درجه سانتی گراد می‌ باشد. همچنان که سابقا نیز بیان شد در بین انواع بدنه های سرامیکی، استون‌ ور تنها بدنه‌ ای است که می‌ تواند دارای لعاب نمکی نیز باشد. از انواع ظروف استون‌ ور باید از ظروف تزیینی وجوود (Wedg Wood) نام برد. این ظروف به نام سازنده آن‌ ها یعنی سرامیست انگلیسی جوزیا وجوود نامگذاری گردیده است. وجوود یکی از اولین کسانی بود که به سرامیک مبنای علمی و تعقلی بخشید و آن را از یک صنعت دستی به یک صنعت تکامل یافته و مدرن تبدیل نمود.

ظروف تزیینی دیگری که با نام‌ های جاسپر (Jasper) و یا بازالت سیاه (Black Basalt) در اروپا مشهور هستند از دیگر انواع بدنه‌ های بسیار مرغوب استون‌ ور می‌باشد و از ابداعات وجوود هستند. بدنه این ظروف تزیینی، معمولا به رنگ‌ های مختلف و بیشتر انواع آبی‌ ها و سیاه دیده می‌شود که با استفاده از اکسیدهای رنگی معمولی به وجود می‌ آید. روی این بدنه‌های رنگی قطعاتی تزیینی به رنگ سفید و به شکل تندیس‌ ها، نقوش و طرح‌ های مختلف چسبانده می‌شوند. اصولا شهرت، زیبایی و فریبندگی خاص این ظروف عمدتا ناشی از لطافت و ظرافت این طرح‌ ها است. روش ساخت این نقوش و تزیینات، روشی کاملا مخصوص و منحصر به فرد می‌ باشد.