آلومینا

استفاده ها، فرآوری، ساختار و ویژگی های آلومینا در این مقاله به طور خلاصه آورده شده است. پلیمرف های مختلف آلومینا و روابط فازی این ماده با اکسیدهای دیگر نیز توصیف شده است. ویژگی هایی مانند ویژگی های مکانیکی، گرمایی، ترمودینامیکی، الکتریکی، نفوذی، شیمیایی و نوری این ماده نیز مورد بررسی قرار گرفته است. مقادیر کمی برای این ویژگی ها نیز در جداول آورده شده است. مزیت های آلومینا عبارت است از استحکام بالا، دمای ذوب بالا، مقاومت به سایش، شفافیت نوری و مقاومت الکتریکی می باشد. استفاده های سنتی از آلومینا که به خاطر این ویژگی ها بوجود آمده است، عبارتست از تولید اجزای کوره، ابزارهای برش، یاتاقان ها و سنگ های قیمتی. کاربردهای اخیر این ماده عبارتست از تولید زیرلایه های کاتالیستی، تیوب های محافظ در لامپ های قوسی و دسته های لیزر می باشد. استفاده ی جدید و محتمل برای آلومینا استفاده از آن در مدارات الکتریکی، اجزای نوری و بیومواد است. الیاف آلومینایی برای استفاده در کاربردهای نوری باید دارای خلوص بالایی بوده و خالی از عیوب باشند. یکی دیگر از مسائلی که باید این نوع از آلومینا داشته باشد، ارزان قیمت بودن آن است.

مقدمه

آلومینا( ) یکی از مهمترین مواد سرامیکی محسوب می شود( هم در حالت خالص و هم به همراه اجزای شیشه ای). برخی استفاده ها از آلومینا در جدول 1 آورده شده است.

آلومینا

مزیت های آلومینا به خاطر وجود گستره ای از ویژگی های مناسب در این ماده است. این ماده دارای دمای ذوب بسیار بالایی() است و از لحاظ شیمیایی بسیار پایدار است. این ویژگی باعث می شود تا از این ماده در کاربردهایی استفاده شود که در آن نیاز به تحمل دمایی بالاست. از این ماده همچنین به عنوان پایه ی کاتالیست و امپلنت بیولوژیکی نیز استفاده می شود. سختی، استحکام و مقاومت به سایش آلومینا در بین اکسیدها، از همه بالاتر است و از این رو باعث می شود تا این ماده به عنوان ساینده، یاتاقان و ابزار برش مورد استفاده قرار گیرد. مقاومت الکتریکی آلومینا بالاست و بنابراین از نوع خالص آن به عنوان عایق ها و اجزای الکتریکی استفاده می شود. با افزودن کروم و تیتانیوم به این ماده، سنگ های قیمتی( مانند یاقوت کبود و یاقوت قرمز) و اجزای مورد استفاده در لیزرها ساخته می شود. به دلیل دمای ذوب بالای این ماده، خنثی بودن شیمیایی، شفافیت نوری، این ماده برای استفاده در لامپ های خیابانی قوسی مناسبند. جدول 1 استفاده های این ماده را نشان می دهد.
در این مقاله سعی داریم تا فرآوری آلومینا و سپس ویژگی های آن را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین در مورد استفاده های دیگر از آلومینا نیز صحبت خواهیم کرد.

فرآوری

مواد خام

بوکسیت نام سنگ معدن است که منبع خالصی از آلومیناست. بوکسیت دارای گیبسیت و گاما آلومینیوم هیدروکسید( فاز پایدار آلومینیوم هیدروکسید در دما و فشار معمولی) است. ساختار فازهای آلومینا و آلومینیوم هیدراته در جدول 2 آورده شده است.

آلومینا

ذخایر بوکسیت موجود در گینه دارای کمترین ناخالصی آهن و سیلیس است بنابراین وقتی خلوص برای ما مهم باشد، این نوع بوکسیت ترجیح داده می شود. سایر منابع مهم بوکسیت در برزیل، بخش های جنوبی آمریکا، آسیای جنوب شرقی، غرب آفریقا و هند قرار دارد.

فرآوری

آلومینیوم هیدورکسیدها بوسیله ی فرایند بایر از بوکسیت جدا سازی می شوند. در این فرایند، این هیدروکسیدها در سدیم هیدورکسید حل می شوند تا بتوان آنها را از سایر اجزای ناخواسته جداسازی نمود. واکنش حل شدن در دمای و فشار 200 اتمسفر انجام می شود و واکنش های آن به صورت زیر است:


در این فرمول ها، s نشاندهنده ی حالت جامد و soln نشاندهنده ی محلول است. محلول دارای NaAl(OH)_4 از ناخالصی های جامد ناخواسته جداسازی می شود. این جدایش بوسیله ی ته نشینی و فیلتراسیون انجام می شود و مواد حل شده تا دمای ℃ 55 سرد می شوند. هیدروکسیدهای آلومینیوم از محلول رسوب دهی می شوند. این کار بوسیله ی اضافه کردن جوانه زاهای گیبسیتی انجام می شود. رسوبات خشک شده از آلومینا یا هیدروکسیدهای آلومینیوم می توانند به صورت مستقیم مورد استفاده قرار گیرند و یا بواسطه ی فرایندهای حل شدن و رسوب دهی دیگر، خالص سازی شوند.
فاز پایدار آلومینا در گستره ی همه ی دماها و فشار معمولی( یک اتمسفر) فاز کوراندوم( آلفا آلومینا) است(جدول 2). در حالت تک کریستال، کوراندوم یاقوت کبود نامیده می شود. بر اساس آزمایشات مشخص شده است که هیچ استحاله ی فازی در کوراندوم تا فشار 175 GPa رخ نمی دهد. به هر حال یک محاسبه، پیش بینی می کند که کوراندوم باید در فشارهای بالاتر از 78 GPa به ساختار تبدیل شود و در فشار 223 GPa به ساختار پروسکایت تبدیل گردد. ساختار الگوی تفرق اشعه ی ایکسی شبیه به ساختار کوراندوم دارد و بنابراین این استحاله ممکن است در مطالعات تجربی نادیده گرفته شده باشد.
آلومینای پلی کریستال جامد از پودر آلومینا و بواسطه استفاده از فرایند زینترینگ تولید شده است. روش های زینترینگ متداول برای سرامیک ها بدیت صورت است که ابتدا پودر سرامیکی شکل دهی می شود و به بدنه ی خام تبدیل می شود و سپس پخت می گردد. برای بدست آوردن بدنه های با دانسیته ی بالا از آلومینا باید این بدنه را در دماهایی بالاتر از زینترینگ کرد.
دما و زمان مورد نیاز برای ایجاد یک جامد با تخلخل مناسب، عمدتا به اندازه ی ذرات پودر آلومینا بستگی دارد. زینترینگ مناسب زینترینگی است که باعث ایجاد ویژگی های ساختاری زیر کند:

تشکیل گلویی ها میان ذرات پودر

تشکیل تخلخل باز به همراه فاز جامد پیوسته( مرحله ی میانی)
زدایش حفرات بسته که در جامد فشرده شده ایجاد شده اند.
در زینترینگ آلومینا، مرحله ی اولیه سریع است و دانسیته ی نهایی یا تخلخل عمدتا بوسیله ی مرحله ی 3 تعیین می شود.
اکسیدهای مختلف دیگری به آلومینا اضافه شده اند تا بوسیله ی آنها، تخلخل نهایی جامد زینتر شده کاهش یابد. یک یافته ی ارزشمند که بوسیله ی Coble انجام شده است، نشان می دهد که اضافه نمودن MgO به پودر آلومینای خالص موجب می شود تا آلومینا ترانسلوسنت شود( یعنی نور را به طور جزئی از خود عبور دهد( نیمه شفاف)). معمولا سرامیک های زینترشده اپک هستند زیرا در این بدنه ها نور بوسیله ی تخلخل های باقیمانده، متفرق می شود اما در آلومینای ترانسلوسنت که به آن لوکالوکس( Lucalox) می گویند، تخلخل به حدی کم است که این تفرق را کاهش می دهد و بنابراین از تیوب های لوکالوکسی برای لامپ های خیابانی استفاده می کنند. علت استفاده از این ماده این است که بتوان در دماهای کاری بالا، کار کرد.
آلومینای با دانسیته ی بالا همچنین از روش ذوب کردن نیز تولید می شود اما دمای ذوب بالای این ماده باعث شده تا این فرایند گران قیمت باشد و کنترل آن نیز مشکل باشد. مواد ارزشمندی مانند سنگ های قیمتی و بخش های مورد استفاده در لیزرها را می توان با افزودن مواد رنگزای مختلف مانند کروم، تیتانیوم، آهن، کبالت و وانادیوم به مذاب تولید نمود.
در زینترینگ پودر آلومینا، شکل مناسب قبل از خشک کردن و پخت، در نمونه ی خام ایجاد می شود. اجزای مختلف دیگری را می توان به ماده ی اولیه مورد استفاده، اضافه نمود. دانسیته ی محصول نهایی می تواند بوسیله ی استفاده از فرایند پرس گرم، افزایش داد؛ به نحوی که در این کار فرایند زینترینگ تحت فشار انجام می شود. این روش گران قیمت است و بنابراین تنها برای تولید محصولات پلی کریستال ارزشمند مورد استفاده قرار می گیرد.
دیرگدازهای آلومینایی برای کاربردهای دما بالا مانند کوره های ذوب شیشه معمولا بوسیله ی فرایند ریخته گری از حالت مذاب تولید می شوند. گستره ی وسیعی از اکسیدهای دیگر مانند سیلیس، اکسید منیزیم، اکسید کروم و اکسید زیرکونیوم به پودر آلومینا اضافه می شود تا بوسیله ی این کار دمای ذوب آن کاهش یابد و در نتیجه، این مخلوط را بتوان در کوره ی الکتریکی ذوب کرد. با ذوب کردن این ماده می توان آن را به داخل قالب هایی با شکل مورد نظر فرستاد و از قطعاتی بدست آورد که می توان از آن در کاربردهای دیرگداز استفاده کرد.

آلومینا
آلومینا

ساختارهای آلومینای خالص و هیدراته

ساختارهای آلومینای هیدراته و خالص در جدول 3 و 4 آورده شده است. تنها فاز پایدار از آلومینا، کوراندوم است. این ماده در تمام دماها و حداقل تا فشار 78 GPa پایدار است. ساختار کوراندوم در شکل 1 نشان داده شده است. این ساختار دارای یون های اکسیژن در یک شبکه ی هگزاگونال به هم فشرده است که اندکی اعوجاج پیدا کرده است. یون های آلومینیوم دو سوم از مکان های هشت وجهی بوجود آمده بوسیله ی شبکه ی اکسیژنی را به خود اختصاص داده است. پارامترهای شبکه برای کوراندوم در جدول 2 آورده شده است. این پارامترها برای یک سلول واحد هگزاگونال است که دارای 12 مولکول اکسید آلومینیوم است. پارامترهای شبکه ی هگزاگونال اعوجاج یافته( شبکه ی رومبوهدرال) عبارتست از و می باشد. تخلخل یونی( Z ) یک جامد از فرمول زیر محاسبه می شود:

که در اینجا حجم اتم ها در یک مولکول( یا یک واحد سلولی) و V حجم ویژه( یا حجم ویژه ی واحد سلولی) می باشد. برای آلومینا با در نظر گرفتن مقدار برای شعاع اکسیژن، Z=0.21 است؛ بنابراین ساختاری دارای حجم باز کمتری نسبت به حالت فشرده( ایجاد شده بوسیله ی کره های با اندازه ی یکنواخت) است.

آلومینا

ساختارهای شبه پایدار آلومینا همگی دارای دانسیته ی کمتری نسبت به کوراندوم هستند. برخی ساختارهای آلوتروپی دیگر نیز پیشنهاد شده اند اما نسبت به آن دسته از ساختارهای نشان داده شده در جدول 2، کمتر شناخته شده هستند. تمام این آلومیناهای شبه پایدار دارای چیدمانی از اکسیژن هستند که شبیه به ساختار مکعبی فشرده می باشد. معمولا آلومیناهای اتا و گاما در دماهای پایین تشکیل می شوند و با افزایش دما به ترتیب فازهای گاما به دلتا، دلتا به تتا، و تتا به آلفا تبدیل می شود. فاکتورهایی مانند اندازه ی ذرات، سرعت حرارت دهی، ناخالصی و اتمسفر می تواند بر روی کینتیک این استحاله و در نتیجه فازهای تشکیل شده، تأثیر داشته باشد. در بالای دمای ، تنها فاز آلفا( کوراندوم حضور دارد.
ساختار آلومیناهای هیدراته در جدول 3 آورده شده است. یک پیکربندی که برای این ساختارها پیشنهاد شده است، زنجیره هایی از پیوندهای Al-O می باشد که در بین این زنجیره ها، پیوند هیدروژنی قرار دارد. این آلومیناهای هیدراته در دمای پایین تجزیه می شوند( در حدود
) و آب و اکسید آلومینیوم تولید می شود.

دیاگرام های دوتایی تعادل فازی برای آلومینا و سایر اکسیدها

مهمترین دیاگرام فازی سرامیکی دوتایی در این زمینه دیاگرام فازی آلومینا- سیلیس است که در شکل 2 نشان داده شده است. ویژگی های مهم در این دیاگرام حلالیت بسیار اندک سیلیس در آلومینا در فاز جامد، حلالیت اندک آلومینا در سیلیس در فاز جامد و فاز جامد میانی مولایت است که دارای ترکیب شیمیایی 3
. در دماهای بالاتر، مقدار آلومینا در مولایت افزایش می یابد. برخلاف سیستم های فلزی دوتایی که معمولا دارای حلالیت فاز جامد در اجزای خالص بالا می باشد و ترکیبات بین فلزی حاصله از آنها دارای محدودیت حل شدن هستند، در مولایت، حلالیت حالت جامد محدود است و این حلالیت در اجزای پایانی سیلیس( کریستوبالیت) و آلومینا( کوراندوم) پایین است.

آلومینا

حلالیت در حالت جامد در سیستم کامل است( حتی در اعضای انتهایی که دارای ساختار کوراندوم هستند). همچنین حلالیت در حالت جامد در اعضای انتهایی اکسیدها در سیستم های نیز قابل توجه است. بنابراین حلالیت در حالت جامد ایجاد می شود که علت آن این است که یون های سه ظرفیتی Cr، Fe، Y و Ga می توانند جایگزین آلومینیوم وارد ساختار کوراندوم شوند و آلومینیوم نیز می تواند در این اکسیدها جایگزین شود. به طور مشابه، حلالیت اکسیدهای با ظرفیت کاتیونی آنها 3 نباشد، معمولا پایین است. برای مثال، حلالیت اکسید منیزیم در آلومینا در دمای
تقریبا 1ppm کسر اتمی است. بنابراین در مخلوط آلومینایی که درصد اکسید منیزیم بالاتر از 1 ppm باشد، فازهای ثانویه ای تشکیل می شود که دارای اکسید منیزیم هستند. این فازهای ثانویه در دمای 1200 و دماهای پایین تر در مرزها تشکیل می شوند اما اتم های Mg در آلومینا جایگزین و یا حل نمی شوند. در مقالات، گزارشات زیادی در مورد حلالیت بالاتر یون های با ظرفیت غیر 3 در آلومینا وجود دارد اما در کارهای دقیقی که بوسیله ی Greskovitch و Brewer انجام شده است، دیده شده است که در آلومینای با خلوص بالا، این حلالیت بالاتر بعید است.
استفاده از اکسیدهای دیگر در آلومینا موجب می شود تا نقطه ی ذوب آن کاهش یابد. در بیشتر این اکسیدها، یوتکتیک یا پریتکتیکی در گستره ی دمایی
تا 2000℃ ایجاد می شود. سیستم دارای یوتکتیک با دمای بسیار پایین در هنگام استفاده از 99 %است. سایر دماهای یوتکتیک در سیستم های مختلفی از جمله برابر 1070، در و در برابر 1440 می باشد.

خواص مکانیکی

الاستیسیته

آلومینا دارای رفتار تغییر شکل مشابه با مواد جامد ترد از خود نشان می دهد. این رفتار تا زمان شکست، تقریبا خطی است. در زمانی که تنش بر روی آن اعمال می شود، تغییر شکل الاستیک آنی در آن ایجاد می شود و در زمانی که این نیرو برداشته می شود، به طور کامل این تغییر شکل به جای خود بر می گردد. در تست کشش انجام شده بر روی میله های آلومینایی، کرنش بدست آمده تا هنگام شکست، خطی است. شیب نمودار تنش کرنش برابر مدول یانگ است. مقادیر مختلف نسبت های مدولی و پواسون برای آلومینای پلی کریستالی خالص و با دانسیته ی بالا در جدول 4 آورده شده است. این مقادیر نسبت به مقادیر بدست آمده برای سایر اکسیدها، بالاتر است. این مسئله به خاطر پیوند قوی آلومینیوم و اکسیژن در آلومیناست. ثابت های الاستیک مختلف برای تک کریستال آلومینا در جدول 5 نشان داده شده است. همین طور که دما افزایش می یابد، مدول الاستیک کاهش می یابد( همانگونه که در جدول 6 نشان داده شده است. علت این مسئله، افزایش جابجایی اتمی با افزایش دماست. افزایش جابجایی اتمی استحکام پیوند را کاهش می دهد.

آلومینا
آلومینا

استحکام

استحکام مکانیکی مواد ترد مانند آلومینا به ترک های ایجاد شده در سطح این ماده بستگی دارد. وقتی یک تنش کششی به صورت عمود بر عمق ترک، اعمال می شود، نوک ترک به طور قابل توجهی بزرگ می شود. بنابراین شرایط سطحی مواد ترد، استحکام آنها را تعیین می کند. ترک های سطحی بوسیله ی سایش ایجاد می شود و بنابراین مقاومت بالاتر ماده ی ترد به سایش باعث می شود تا استحکام تجربی آن بیشتر شود. استحکام آلومینا در جدول 7 آورده شده است.

آلومینا

اگر یک جامد دارای ترک های سطحی یا داخلی نباشد، دارای استحکام بالایی خواهد بود. معادلات تئوری مختلفی برای بدست آوردن استحکام نهایی( S ) مواد ترد گزارش شده است. مثلا:
که در اینجا E برابر مدول یانگ، انرژی سطحی و b پارامتر شبکه است. برای E= 403 GPa، و b=0.177 nm، استحکام نهایی S برای آلومینا در حدود 58 GPa می باشد. این مقدار بسیار زیاد است که علت آن وجود پیوندهای قوی در آلومیناست. برای مثال شیشه های سیلیکاتی و کوارتز دارای مقدار استحکام تئوری 18 GPa یا کمتر هستند.
استحکام تجربی مواد ترد در گستره ی وسیعی قرار دارد. این مسئله به شرایط سطحی و وضعیت های بارگذاری قبلی آن، بستگی دارد. برای آلومینا، استحکام کششی یا استحکام پیوند در گستره ای از ارقام تغییر می کند، این موضوع به این دلیل است که شرایط سطحی مختلف موجب می شود تا توزیع و جریات حرکت ترک ها متفاوت باشد. مقادیر استحکام برای آلومینا بزرگتر از بیشتر اکسیدهای دیگر است. البته این مقدار بسیار کمتر از مقدار تئوری آن است که علت این موضوع این است که نحوه ی بارگذاری در قبل و نحوه ی آماده سازی نمونه ها، بر روی استحکام آن اثر گذار است. همین طور که دما افزایش می یابد، استحکام آلومینا کاهش می یابد زیرا با افزایش دما، نوسانات اتمی افزایش و استحکام پیوند کاهش می یابد و به همین دلیل است که مدول یانگ کاهش می یابد. استحکام پلی کریستال آلومینا به طور قابل ملاحظه ای به اندازه ی دانه ها بستگی دارد. استحکام همچنین در زمانی که آلومینا متخلخل تر می شود، کاهش می یابد( همانگونه که در جدول 8 دیده می شود). وجود تخلخل های منفرد، تنش های ایجاد شده در سطح را افزایش می دهد و وجود تخلخل های باز به این معناست که ترک های سطحی بیشتری وجود دارد.

آلومینا

شکست

استحکام اکسیدهای کریستالی و شیشه ای در هنگام اعمال بار ثابت، با گذر زمان کاهش می یابد. این شکست استاتیک معمولا با یک معادله ی به زمان شکست( t )( در زمان اعمال تنش s)، در ارتباط است:

که در اینجا c ثابت و توان تنشی n اندازه ای از تمایل ماده به شکست می باشد. مقادیر بزرگتر از n نشان می دهد که ماده دارای مقاومت بیشتری در برابر شکست است. مقادیر نمونه وار از n برای شیشه های سیلیکاتی برابر 13 یا کمتر از آن است. مقدار n برابر آلومینا در حدود 35 است و این نشاندنده ی این است که این ماده نسبت به اکسیدهای دیگر و تحت شرایط معمولی، دارای مقاومت بیشتری در برابر شکست است.
این شکست در اکسیدها نتیجه ای از برهمکنش با آب است که این برهمکنش می تواند منجر به شکسته شدن پیوند در ماده شود. برای مثال در آلومینا:

بنابراین، وقتی اتمسفر خشک باشد، زمان شکست طولانی تر است و وقتی این رطوبت افزایش می یابد، زمان شکست کوتاه تر می شود.

سختی

سختی یک ماده بوسیله ی یک سری سخت اندازه گیری می شود. در واقع با اعمال نیرو بوسیله ی این سری بر روی ماده، تغییر شکل آن اندازه گیری می شود. اندازه گیری سختی آسان است اما تفسیر آنها مشکل است. توزیع تنش تحت نیروی اعمال شده بوسیله ی ایندنتور به خاطر ایجاد ترک، تغییر شکل الاستیک و غیر الاستیک و تغییر شکل پلاستیک در هنگام اعمال ایندنتور، پیچیده است. آلومینا یکی از سخت ترین اکسیدهاست. در مقیاس موهس، سختی این ماده 9 است. اگرچه بعد از این ماده الماس با سختی 10 قرار گرفته است، اما سختی الماس تقریبا 3 برابر آلومیناست. برخی از مقادیر سختی های نوپ( استفاده از ایندنتوری به شکل هرم الماسه) برای آلومینا به عنوان تابعی از دما در جدول 9 آورده شده است و در جدول 10، مقدار سختی برای برخی از مواد سرامیکی آورده شده است. این مسئله ای خاص است که سختی آلومینا در هنگام افزایش دما نسبت به استحکام آن، بیشتر کاهش می یابد.

آلومینا
آلومینا

خزش

خزش تغییر شکل دما بالای یک ماده در گذر زمان می باشد. سایر ویژگی های دما بالا که به خزش مربوطند، آزادسازی تنش و مدول، سایش داخلی و آزاد سازی مرزدانه هاست. سرعت خزش به طور قابل توجهی با دما، افزایش می یابد و اغلبا این سرعت با تنش اعمال شده قابل مقایسه است. سایر اثرات این پدیده بر روی عیوب شبکه، استوکیومتری و محیط ایجاد می شود. بنابراین سرعت های خزش به طور قابل ملاحظه ای به نحوه ی ساخت نمونه و روش های تجربی خاص برای اندازه گیری آن ها بستگی دارند. این باعث می شود تا تنها در زمانی بتوان مقایسه انجام داد که روش اندازه گیری و نحوه ی تولید نمونه ها یکی باشد. برخی ازسرعت های خزش چرخشی برای اکسیدهای مختلف در جدول 11 آورده شده است. این جدول نشان می دهد که تغییرات زیادی در این مقادیر وجود دارد. در مقایسه با برخی از مواد دما بالای دیگر مانند مولایت، آلومینا دارای سرعت خزش بالاتری است که این مسئله در برخی مواقع استفاده از این ماده در دماهای بالا را محدود می کند.

آلومینا

تغییر شکل پلاستیک

در دماها بالا( بالاتر از 1200℃)، آلومینا می تواند به خاطر حرکت نابجایی ها، تغییر شکل دهد. مقالات نوشته شده در این زمینه، جزئیات حرکت نابجایی ها در آلومینا را نشان می دهد. لغزش اصلی که در صفحات متراکم اکسیژن رخ می دهد، متداول ترین لغزش در این مواد است. همچنین باید گفت که در آلومینا، سیستم های لغزش اضافی بر روی صفحات منشوری قرار گرفته اند.

تافنس شکست

تافنس شکست( ) مواد ترد به صورت زیر تعریف می شود:

که در اینجا، S تنش اعمال شده و مورد نیاز برای گسترش ترکی به عمق c است و Y پارامتر هندسی است. مقادیر اغلبا برای مواد سرامیکی از طریق اندازه گیری طول های ترک ها ایجاد شده در اطراف ایندنتور، بدست می آید. K_IC یک پارامتر مربوط به ماده نیست و به فاکتورهای غیر قابل کنترل و همچنین نحوه ی تولید ماده بر می گردد. بر اساس معادله ی گریفیس، این مقدار یک معیار ضروری برای انتشار ترک می باشد اما یک معیار کافی نمی باشد. بنابراین K_IC یک معیار مطلوب برای تعریف ویژگی های مکانیکی مواد ترد نیست. برای آلومینا مقدار اغلبا در حدود است.

خواص حرارتی و ترمودینامیکی

دانسیته و ضریب انبساط حرارتی
دانسیته ی آلفا آلومینا در دمای برابر است که این دانسیته سبب ایجاد حجم ویژه ی یا .0438 نانومتر مکعب بر است. دانسیته ی سایر آلومیناها در جدول 12 آورده شده است.

آلومینا

ضریب انبساط حرارتی( α ) آلومینا در دماهای مختلف در جدول 13 آورده شده است. اغلبا مقدار متوسط α در یک گستره ی دمایی در نظر گرفته می شود اما نمودار شیب منحنی طول به دما در دماهای مختلف دقیق ترین راه برای تعریف α است.

آلومینا

ظرفیت حرارتی( گرمای ویژه) و مقادیر ترمودینامیکی

حرارت ویژه، آنتروپی و انرژی های آزاد گیبس برای تشکیل آلومینا در جدول 14 آورده شده است. در بالای دمای 2790 کلوین (نقطه ی جوش آلومینیوم)، یک تغییر غیر مداوم در گرمای تشکیل آلومینا وجود دارد.

آلومینا

تبخیر آلومینا

اجزای حاصل از تبخیر آلومینا عبارتند از Al، AlO، و نوع ترکیب ایجاد شده بعد از تبخیر آلومینا به دما و شرایط محیطی( اکسایشی یا کاهشی) مربوط می شود. تحت اتمسفر کاهشی، Al و بیشتر تولید می شوند؛ در فشار بخار اکسیژن 0.2 bar، AlO گونه های اصلی هستند.
دو مثال از داده های مقداری در زمینه ی وابستگی فشار بخار به دما در جدول 15 آورده شده است.
دمای جوش آلومینا در فشار 1 اتمسفر در حدود است. حرارت مورد نیاز برای به جوش رساندن این ماده از دمای 25℃ برابر 1900 باشد. این اعداد را می توان با دمای ذوب آن یعنی و حرارت مورد نیاز برای ذوب شدن این ماده که در حدود را مقایسه نمود.

آلومینا

رسانایی گرمایی

رسانایی گرمایی تک کریستال آلفا آلومینا به عنوان تابعی از دما در جدول 16 آورده شده است. در این ماده، حرارت از طریق مکانیزم فونونی( ویبراسیون) انتقال می یابد. طول پویش آزاد میانگین فونونی تعیین کننده ی رسانایی حرارتی است و این فاکتور به دما، برهمکش های فونون- فونون و تفرق های انجام شده در عیوب شبکه ای ماده ی جامد، بستگی دارد. در دماهای زیر دمای ماکزیمم( زیر 40 کلوین)، طول پویش آزاد میانگین عمدتا بوسیله ی اندازه ی نمونه تعیین می شود زیرا تفرق فونون از سطح نمونه رخ می دهد. در بالای این دمای ماکزیمم، رسانایی به طور اکسپوننسیالی تحلیل می رود که علت آن برهمکنش های فونون- فونون است. در دماهای بسیار بالا( بالاتر از 800℃، طول پویش آزاد میانگین فونونی در ابعاد یک فاصله ی شبکه ای است و از این رو رسانایی با افزایش دما ثابت می شود. سرعت( ν ) یک فونون یا موج صوتی در جامد را می توان از فرمول زیر محاسبه نمود:

که در اینجا E مدول یانگ و ρ دانسیته است. بنابراین سرعت فونون در آلومینا در دمای 25℃ برابر است. این نتایج به نتایج بدست آمده در آزمایشات نزدیک است.

آلومینا

خواص الکتریکی

رسانایی الکتریکی

در بررسی های مختلف انجام شده بر روی خواص الکتریکی، اعداد مختلفی گزارش شده است. هر فردی که علاقه مند به خواص الکتریکی آلومینا باشد باید کارهای انجام شده بوسیله ی Will و همکارانش را مورد مطالعه قرار دهد. این محققین رسانایی الکتریکی یاقوت کبود خالص و خشک را از دمای 400 تا 1300℃ را اندازه گیری کردند. آنالیزهای شیمیایی نمونه های یاقوت کبود در جدول 17 آورده شده است. این آنالیزها نشان داد که کل ناخالصی های این ماده در حد 35 ppm است. این آنالیزهای نشان می دهد که مخصوصا ناخالصی های قلیایی در این نمونه ها اندک است.

آلومینا

اندازه گیری های انجام شده بر روی الکترودهای نیوبیومی با یک حلقه یا دیسک محافظ انجام شد. این اندازه گیری ها در خلئی در گستره ی Torr انجام شده است. یک تکنیک رفت و برگشتی با ولتاژ غیر پایدار برای اندازه گیری این پارامتر مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از اندازه گیری ها در جدول 18 و شکل 3 آورده شده است. اندازه گیری های در طول محور x انجام شده است. در دماهای میان 700 تا 1300℃، انرژی فعال سازی در حدود در دماهای میان 400 تا℃ 700، این انرژی برابر است. این ملاحظات زیاد در زمینه ی اندازه گیری و همچنین استفاده از یاقوت کبود با کیفیت بالا، این اطمینان را ایجاد می کند که این اندازه گیری ها قابل اعتماد است.

آلومینا
آلومینا

بعد از الکترولیز به مدت 650 h در دمای 1200℃، رسانایی هنوز هم ثابت است و این نشاندهنده ی این است که این رسانش، الکترونیکی است، نه یونی. بخش دما بالا که از رسانش ذاتی معادل با حفرات و الکترون ها( حامل ها) بدست آمده است، نشان می دهد که دو برابر انرژی فعال سازی، گاف انرژی یا 9.6 eV را ایجاد می کند که این مقدار به گاف انرژی محاسبه شده از لبه ی جذب در گستره ی طیف فرابنفش، نزدیک است. سهم انرژی فعال سازی اندک در دماهای پایین، به رسانایی الکتریکی ذاتی حاصل از یونیزه شدن ناخالصی ها مربوط می شود. افراد فعال در این زمینه، پیشنهاد کردند که وجود سیلیسیم به عنوان یک اتم ناخالصی دهنده ی، باعث ایجاد رسانایی این ماده در دمای پایین شده است. وجود رسانش ذاتی در گستره ی انرژی های فعال سازی کم، با نتایج بدست آمده از چندین مطالعه در زمینه ی رسانایی الکتریکی آلومینا، صدق می کند. این نتایج، رسانشی مشابه با رسانش در دماهای بالا را نشان می دهد اما تغییر در رژیم انرژی فعال سازی در دماهای بالاتر( بالاتر از 700℃)، احتمالا به دلیل وجود ناخالصی های بیشتر در نمونه های این مطالعات می باشد.
رسانایی الکتریکی آلومینا موازی با محور c 3.3 برابر رسانایی آن در جهت محور عمود بر محور c است. برخی مطالعات بر روی رسانایی این ماده در دماهای بیشتر از℃ 1800 نیز انجام شده است.

آلومینا

ویژگی های دی الکتریک

ثابت دی الکتریک آلومینا به عنوان تابعی از دما و جهت گیری کریستالی در جدول 19 آورده شده است. ثابت دی الکتریک این ماده تا دمای 500℃ اندکی افزایش می یابد و کاملا به جهت گیری وابسته است. ارقام اتلاف دی الکتریک بسیار پایین برای یاقوت کبود گزارش شده است اما این نتایج جای بحث زیادی دارد. در صورت وجود ناخالصی اندک، تانژانت اتلافی زیر 0.001 مورد نظر می باشد. ارقام حقیقی احتمالا به طور قابل ملاحظه به خلوص کریستالی ربط دارند.

ویژگی های مغناطیسی

آلومینیوم یک ماده ی دیا مغناطیس با حساسیتی کمتر از است.

نفوذ ذر آلومینا

مقادیر تجربی بدست آمده برای ضرایب نفوذ مواد در آلومینا در می توان در مقالات پیدا کرد. در واقع مقادیر پارامترهای و Q( انرژی فعال سازی) از معادله ی آرنیوسی تبعیت می کند:

پر سرعت ترین ماده ای که در آلومینا نفوذ می کند، گاز هیدروژن است. کاتیون های با سرعت نفوذ بالا، سدیم، مس، نقره و یون هیدرونیوم( ) هستند. در بین این کاتیون ها یون هیدرونیوم سریع ترین کاتیون است. در بین این یون ها، یون های داخل شبکه ای یعنی اکسیژن و آلومینیوم دارای ضرایب نفوذ یکسانی هستند.
یک سری از محققین ضرایب نفوذ این ماده را از نقاط انتهایی نمودارهای نفوذ در آلومینا بدست آورده اند. این محققین، این کار را با استفاده از مقادیر D در طول نابجایی هاف مرزدانه های اصلی و فرعی، انجام داده اند. به هر حال، این نسبت دادن ها در بیشتر موارد بی فایده هستند. مکانیرم نفوذ در آلومینا مشخص نشده است. در این ماده یک گستره از عیوب باردار برای کنترل نفوذ پیشنهاد شده اند اما هیچ شرحی در مورد آن، قابل قبول نیست زیرا با نتایج تجربیس هم خوانی ندارد. ما پیشنهاد می دهیم که نفوذ در آلومینا از انتقال AlO ایجاد می شود. با ایجاد این انتقال، عیوب حاصله در ساختار آلومینا در نفوذ تأثیر گذار می شوند. این گمانه زنی ها تا حدی قابل قبول است اما کارهای بیشتری در این زمینه تأیید آن مورد نیاز است.

ویژگی های نوری

ضریب شکست

ویژگی های نوری این جامد ها را می توان با استفاده از ضریب شکست مختلط این ماده مورد بررسی قرار داد:

که در اینجا n برابر بخش حقیقی و k بخش موهومی ضریب شکست است. مقادیر n و k از 0.008731 µm تا mµ 600متغیر است. در طول موج های 0.1454 µm تا 4.000µm، مقدار k برای آلومینای با خلوص بالا کمتر از است؛ بنابراین آلومینا به طور کامل شفاف است. مقادیر n بدست آمده در تحقیق های مختلف، متفاوت است که علت این موضوع احتمالا خلوص متفاوت ماده اولیه ی مورد استفاده بوسیله ی تحقیقات مختلف یا بواسطه ی خطاهای اندازه گیری، است. یک معادله ی دو متغیره برای n در این طول موج به صورت زیر است:

که در اینجا λ طول موج بر حسب میکرومتر است. این معادله n را به طور دقیق به ما می دهد( جدول 20). یک معادله ی دقیق برای این عبارت به صورت زیر است:

که در اینجا و ثابت هایی هستند که در جدول 21 آورده شده اند.

آلومینا
آلومینا

نتیجه گیری و استفاده های دیگر از آلومینا

ویژگی های آلومینا در بخش های قبلی بیان شد. این ویژگی ها نشاندهنده ی کارایی غیر عادی آلومینای با خلوص بالاست. این خواص منجر می شود تا کاربردهای مختلفی برای این ماده وجود داشته باشد که در جدول 1 آورده شده است. آلومیناهایی که موجود می باشد، دارای ناخالصی ها و عیوب مختلفی است که به دلیل وجود این عیوب، ویژگی های آلومینا تخریب می شود. با وجود این تخریب، بازهم برخی از ویژگی های این ماده فوق العاده است و می توان از آن در کاربردهایی همچون مواد دیرگداز، اجزای الکترونیکی و زیرلایه های کاتالیستی استفاده نمود. زمینه هایی که احتمالا می تواند در آینده از آلومینا استفاده کند عبارتند از زمینه ی الکترونیک، نوری و بیومواد. الیاف آلومینایی برای استفاده در اجزای نوری می توانند مورد استفاده قرار گیرند. البته این کاربردها به خلوص این ماده نیز بستگی دارد.

Wikipedia

 

کریولیت  Cryolite

این ماده تقریباْ کمیاب است و در گروئنلند، آمریکا، روسیه (اورال) و نیجریه یافت می‌شود.

اشکال ظاهری آن بلوری یا آگرگات‌های دانه‌ای است. با سیستم مونوکلینیک بلوری می‌شود. در رده بندی مواد از هالوژن‌ها است. گاه جلای شیشه‌ای و چرب و صدفی دارد. ماده‌ای شکننده است و شکستگی آن نامنظم است. به صورت شفاف یا نیمه شفاف یافت می‌شود. به راحتی ذوب می‌شود و شیشه بیرنگ می‌دهد و کمی در HCl و کمی در اسیدسولفوریک حل می‌شود.

ترکیب شیمیایی آن Na=۳۲.۸۶% Al=۱۲.۸۴% F=۵۴.۳۰% دارد. به رنگ‌های سفید، خاکستری، متمایل به قرمز و متمایل به قهوه‌ای دیده می‌شود. اثر خط آن سفید رنگ است.

با انیدریت - باریتین تشابه کانی‌شناسی دارد. منشا تشکیل آن پگماتیتی است. شکل بلورهای آن پسودوتتراگونال و پسودوکوبیک و ماکله است.

Certificate of Analysis

August 2013 Synthetic Cryolite (Sodium fluoroaluminate), 325mesh Production Name
Analysis Result Standard Index Item %
52.73% 52.00≤% F
12.90% 12.00≤% AL
31.89% 32.00≥% Na
0.31% 0.36≥% SiO2
0.010% 0.08≥% Fe2O3
0.024% 0.03≥% P2O5
0.60% 1.00≥% SO4
0.15% 0.40≥% H2O
1.44% 2.50≥% °Loss on dry at 550
2.9 2.80 NaF/AlF3
  In 25kg or 50kg plastic woven bag with plastic lining Packing
  After tested by our company, the goods conform to Excellent Grade Test Result

 

فلورین  Fluorine

فلورين يكي از عناصر كمياب و نادري است كه در سنگ هاي پوسته زمين يافت مي شود. فلورين هجدهمين عنصر فراوان در پوسته زمين است

فلورين يک هالوژن گازی است به رنگ زرد متمایل به خاکستری با نماد F عدد اتمي 9 ، وزن اتمي 9984/18 ، وزن مخصوص 696/1 گرم بر سانتي متر مکعب ، نقطه جوش 05/188- درجه سانتيگراد و نقطه ذوب 52/219

کاربرد:

فلورین در تهیه اسید فلوئوریدریک و سایر ترکیبات فلوئور و کمک ذوب در صنایع ذوب آهن در صنایع شیشه‌سازی فایبرگلاس، کوزه‌گری و غیره به کار می‌رود.

انواع بی‌رنگ آن در صنایع اپتیک برای ساخت مشورها و عدسی‌های بسیار مرغوب قابل استفاده است.

سنگ فلورين درمان مخصوصى براى بيماريها وعوارض مغزى و حل مشكلات ذهنى دارد و باعث رشد، كشش و قدرت تشخيص می شود

براى بيمارى هاى استخوان مانند التهابات مفصلى، استخوانى و آرتروز بسيار موثر است و براى عوارض زخم ها بسيار مفيد مى باشد

كبد را تقويت ميكند و به تمركز حواس كمك بزرگى ميكن

Wikipedia

تیتانیوم دی اکساید  Titanium dioxide

دی اکسید تیتانیوم که با نام اختصاری تیتان شناخته میشود  از اهمیت ویژه ای در صنعت پروفیل در و پنجره UPVC برخوردار است. تیتان مورد استفاده در صنعت تولید پروفیل در و پنجره بایستی مشخصات ویژه ای داشته باشد. تنها گرید مطلوب برای این صنعت، نوع روتایل است.این گرید دارای خواص عملکردی متفاوتی با گرید آناتاس است.

گرید آناتاس در تولید پانلهای سقفی و دیوارپوش کاربرد دارد.

شرکت بازرگانی جم پارسه لیان هر دو نوع تیتان آناتاس و روتایل را از شرکتهای معتبر چینی ، کره ای و اروپایی تامین میکند .

دی اکسید تیتانیوم روتایل مهمترین رنگدانه یا ماده رنگی است که برای آن دسته از ذرات و محصولات PVC که استعمال خارجی دارند ، استفاده میشود. زیرا این ماده علاوه بر رنگ کردن ذرات PVC باعث بالا بردن اثر حفاظتی در برابر UV نیز میشود .

همچنین  از آنجا که ممکن است این ماده به عنوان کاتالیزور عمل کرده و باعث تخریب  PVC شود ، بایستی یک پوشش سطحی برای به حداقل رساندن این اثر داشته باشد. این پوشش ها معمولا شامل زیرکونیم ، سیلیکا و آلومینیوم هستند.گرید های دی اکسید تیتانیوم بر طبق فتواکتیویتی طبقه بندی میشوند.

Wikipedia

اسید بوریک  Boric acid

بوریک اسید یک اسید ملایم است که اغلب به عنوان دوای ضدعفون کننده و گندزدا یا کند کننده و به عنوان پیش ماده ی برخی دیگر از مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد.
بوریک اسید به دو صورت کریستالهای (بلورهای) بیرنگ و یا پودر سفید رنگ و حل شونده در آب وجود دارد. فرمول آنH3BO3 و یا B(OH)3 است
بوریک اسید به طور عمده از کانیها و معادن بورات تهیه می شود.
بوریک اسید در آب جوش محلول می باشد. وقتی دمای آن به بالای 170 درجه ی سانتیگراد برسد، دهیدراته شده و متابوریک اسید HBO2 به دست می آید. متابوریک اسید یک جامد
سفیدرنگ، دارای ساختار بلوری مکعبی و تنها اسیدی است که در آب با دمای معمولی به مقدار جزئی حل می شود. بوریک اسید در دمای 236 درجه ی سانتیگراد ذوب می شود
وقتی دما به حدود 300 درجه ی سانتیگراد میرسد، بیشتر دهیدراته می شود و تترابوریک اسید یا پیروبوریک اسید H2B4O7 به دست می آید. حرارت بیشتر منجر به تولید بورون تری اکسید می شود.
کاربرد اسید بوریک
در کشاورزی
در تولید کاشی و سرامیک
داروی گندزدا و ضدعفونی کننده برای سوختگی ها یا برش های سطحی
تولید حشره کشها
در صنعت جواهر سازی و سایر موارد .........

کاربرد اسید نیتریک

اسید نیتریک برای خالص‌سازی فلزاتی چون طلا و پلاتین استفاده می‌شود. همچنین برای حل کردن فلزات نامحلولی مثل نقره به کار می‌رود که با تشکیل نیترات نقره می‌توان از آن در عکاسی استفاده کرد. همچنین از اسید نیتریک می‌توان در بازیافت پلاتین استفاده کرد و از آنجا که تمامی نیترات‌های فلزات محلول هستند می‌توان به این وسیله، اورانیوم را به صورت خالص تهیه کرد که در نیروگاه های اتمی کاربرد دارد. یکی دیگر از کاربردهای اسید نیتریک برای تولید کودهای ازته است.

 

در صنایع پلاستیک‌سازی و نظامی هم از اسید نیتریک استفاده می‌شود.

از دیگر موارد استفاده اسید نیتریک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- تولید استر (در اثر واکنش با الکل ها)

۲- تولید مواد منفجره (در اثر واکنش با هیدروکربن ها)

۳- برای تولید نمک (در اثر واکنش با بازها)

۴- به عنوان یک عامل اکسید کننده از آن استفاده می‌کنند.

        روش های تولید اسید نیتریک

همان‌گونه که اشاره شد، در زمان‌های گذشته دانشمندان روش های مختلفی را برای تولید اسید نیتریک به کار می‌بردند که در نهایت اوستوالد و براور بهترین روش تولید اسید نیتریک را ارائه کردند و اولین بار این روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به کار گرفته شد و سرانجام تمام دنیا پی به ارزش آن بردند و در تمام دنیا از این روش استفاده می‌شود. اما در این قسمت دو روش دیگر تولید اسید نیتریک برای آشنایی بیشتر با روش های تولید اسید نیتریک و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده می‌شود:

1- تهیه اسید نیتریک از واکنش نیترات پتاسیم یا سدیم با اسید سولفوریک (تقطیر نیترات پتاسیم)

 

 

 چون گرمازا است دمائی در حدود °C۹۰۰ دارد که در آن اسید تولیدی به صورت بخار از محیط خارج می‌گردد و سولفات سدیم در محیط واکنش باقی می‌ماند.

این روش دارای اشکالات متعددی است که عبارتند از:

۱- احتیاج به سوخت زیادی دارد.

۲- باعث آسیب دیدن و خرابی وسایل می‌شود.

۳- اسید به اکسید و آب و اکسیژن تجزیه می شود.

۴- تولید HNO2 که از تجزیة اسید در ظرف تقطیر و جذب آن ها در ظرف مایع کننده به وجود می‌آید.

۵- نقطة ذوب سولفات سدیم تولیدی بالا است (°C۸۸۰)، در نتیجه سخت می گردد و نمی‌توان آن را در انتهای واکنش خارج کرد.

برای برطرف کردن معایب بالا عمل تقطیر را با واکنش دادن مول های مساوی از هر دو ماده انجام می‌دهند.       

در این حالت دمای واکنش  °C۲۰۰ است و در نتیجه اسید تولید شده به صورت جامد نمی‌باشد و راحت از ظرف خارج می‌شود.

حال روش دوم تولید اسید نیتریک شرح داده می‌شود:

2- واکنش بین اکسیژن و نیتروژن در کوره‌های خالص و تولید گاز دی اکسید نیتروژن و جذب آن توسط آب و تولید اسید نیتریک

 

این روش به علت هزینه اقتصادی خیلی زیاد کاربردی ندارد

اگه اسیدت غلیظ باشه محصول کاهش اسید، گاز دی اکسید نیتروژنه:


Ag + 2HNO3 --> AgNO3 + NO2 + H2O

و اگه رقیق باشه اسید نیترو تولید میشه که در محلول باقی میمونه:

2Ag + 3HNO3 --> 2AgNO3 + HNO2 + H2O

گاز خرمایی رنگ دی اکسید نیتروژن NO2 سمی و خورنده ست و پس از استنشاق با رطوبت داخل ریه واکنش داده و اسید نیتریک تولید میکنه و از این طریق بشدت به بافت ریه آسیب میرسونه. این گاز در دمای پایین دیمر شده و تتروکسید نیتروژن رو بوجود میاره که یک گاز بی رنگه (N2O4).

روش جدا سازی نقره  از اسید نیتریک به روش الکترولیز

روش کار بسیار ساده ست و خیلی سخت نیست. اول از همه برای جلوگیری از واکنشهای فرعی و خورده شدن الکترودها باید اسید اضافی رو خنثی کنی و اینکارو براحتی میشه با افزودن قلیا و کنترل PH انجام داد. حالا براحتی میشه محلول خنثی شده رو با قرار دادن دو الکترود و اتصال به جریان ملایم برق مستقیم الکترولیز کرد. کاتد و آند باید حتماً از جنس یه ماده مقاوم شیمیایی باشن؛ مثله پلاتین، نقره یا حتی المقدور گرافیت (زغال باطری). در کاتد نقره و در آند گاز اکسیژن آزاد میشه. نقره بدست اومده به شرط عاری بودن محلول از یونهای فلزات (مخصوصاً فلزات نجیب) کاملاً خالصه. در صورتی که احتمال ناخالصی وجود داره با تنظیم ولتاژ به حدود 0.4 ولت (ولتاژ حداقل برای رسوب نقره) از رسوب کردن فلزات فعالتر از نقره جلوگیری میشه البته فلزات غیر فعالتر از نقره نظیر جیوه، طلا، پلاتین و ... در هر حالت همراه اون ته نشین میشن و باید از روشهای دیگه ای برای جداکردنشون استفاده کرد.


روش راحتتری هم غیر از الکترولیز وجود داره و اون انداختن یه تکه فلز مس بداخله محلول یون نقره ست. نقره به راحتی و با درجه خلوص بالا رسوب میکنه.

 

Synthesis

Silver nitrate can be prepared by reacting silver, such as a silver bullion or silver foil, with nitric acid, resulting in silver nitrate, water, and oxides of nitrogen.

3 Ag + 4 HNO3 → 3 AgNO3 + 2 H2O + NO
3 Ag + 6 HNO3 → 3 AgNO3 + 3 H2O + 3 NO2
etc

This is performed under a fume hood because of toxic nitrogen oxide(s) evolved during the reaction.[4]


Reactions

A typical reaction with silver nitrate is to suspend a rod of copper in a solution of silver nitrate and leave it for a few hours. The silver nitrate reacts with copper to form hairlike crystals of silver metal and a blue solution of copper nitrate:

2 AgNO3 + Cu → Cu(NO3)2 + 2 Ag

Silver nitrate also decomposes when heated:

2 AgNO3 → 2 Ag + O2 + 2 NO2

Most metal nitrates thermally decompose to the respective oxides, but silver oxide decomposes at a lower temperature than silver nitrate, so the decomposition of silver nitrate yields elemental silver instead.

نیتریک اسید خالص 100%، مایعی بی رنگ است که در دمای -42 درجه سانتی گراد ذوب و در دمای 83 درجه می جوشد. در صورتی که جوشش در نور انجام شود و محیط اتاق باشد، در دمای 72 درجع نیتریک اسید به صورت زیر تجزیه می شود:

4 HNO3 → 2 H2O + 4 NO2 + O2 (72°C)

اسید نیتریک ( HNO3 ) دارای چگالی 1.5 بوده و غیر اشتعال پذیر است. محلول 68% آن در دمای 120 درجه سانتی گراد می جوشد.

نیتریک اسید خالص 100%، مایعی بی رنگ است که در دمای -42 درجه سانتی گراد ذوب و در دمای 83 درجه می جوشد. در صورتی که جوشش در نور انجام شود و محیط اتاق باشد، در دمای 72 درجع نیتریک اسید به صورت زیر تجزیه می شود:

4 HNO3 → 2 H2O + 4 NO2 + O2 (72°C)

اسید نیتریک ( HNO3 ) دارای چگالی 1.5 بوده و غیر اشتعال پذیر است. محلول 68% آن در دمای 120 درجه سانتی گراد می جوشد.

واکنش نیتریک با فلزات

واکنش مس با نیتریک اسید غلیظ باعث تولید آنیون مس می شود:

Cu + 4 H+ + 2 NO3 → Cu2+ + 2 NO2 + 2 H2O

اماً واکنش مس با محلول 100% آن به شکل زیر است:

3 Cu + 8 HNO3 → 3 Cu(NO3)2 + 2 NO + 4 H2O

از تاثیر منیزیم بر نیتریک 100% نیترات منیزیم و گاز هیدروژن آزاد می شود:

Mg (s) + 2 HNO3 (aq) → Mg(NO3)2 (aq) + H2 (g)

واکنش نیتریک با نا فلزات

واکنش نیتریک اسید به جز گاز های نجیب، سلیکون و هالوژن ها باعث اکسید شدن با بیشترین عدد اکسایش ممکن می شود:

C + 4 HNO3 → CO2 + 4 NO2 + 2 H2O
3 C + 4 HNO3 → 3 CO2 + 4 NO + 2 H2O

تهیه نیتریک اسید

روش استوالد:
از سوختن آمونیاک در مجاورت پلاتین نیتروژن اکسید به دست می آید:

4NH3(g) + 5O2 => 4NO (g) + 6H2O (g)

نیتروژن اکسید ( نیتریک اسید ( گازی بیرنگ است که به سرعت با مقدار اضافی اکسیژن واکنش داده، گاز خرمایی رنگ نیتروژن دی اکسید را به وجود می آورد:

2NO (g) + O2 (g) => 2NO2

از حل کردن نیتروژن دی اکسید در آب، نیتریک اسید و نیتروژن اکسید حاصل می شود:

3NO2 (g) + H2O (l) => HNO3 (aq) + NO (g)

استفاده از سولفوریک اسید:از حل کردن گاز نیتروژن تری اکسید ( نیترات ) در سولفوریک اسید بی سولفات جامد و نیتریک اسید گازی بدست می آید.

H2SO4 + NO3HSO4 (s) + HNO3 (g)

نام ماده اسیدنیتریک (جوهر شوره) HNO۳


نام ماده اسیدنیتریک (جوهر شوره) HNO۳●خواص:مایعی است شفاف و بی رنگ تا زرد و قرمز، بخارات آن سوزش آور، خورنده و خفه كننده است. وزن مخصوص آن ۵۲/۱ و نقطه جوش آن ۸۶ و نقطه ذوب آن ۴۲- بوده و در آب قابل حل است كه در ضمن حل شدن حرارت تولید می كند. موارد استفاده در ساخت مواد منفجره و صنایع نظامی و رنگ سازی مصرف می شود.
●خطرات آتش سوزی و انفجار: غیرقابل اشتعال بوده ولی با بسیاری از مواد به شدت وارد واكنش می شود و گاهاً این واكنش منجر به بروز انفجار می شود. همچنین قابلیت اشتعال مواد آلی و پودر فلزات را بالا می برد. در اثر تابش مستقیم نور خورشید، اكسیژن تولید كرده كه این خود می تواند باعث انفجار و اشتعال شود.
●خطرات بهداشتی: مایع آن سبب سوختگی شدید می گردد. بخارات آن سمی است وحد آستانه مجاز آن pmm۲ می باشد. در صورت آلوده شدن بدن به این ماده باید موضع را با آب فراوان شستشو داد. به هنگام مواجهه با بخارات آن باید از ماسك ضدگاز و لباس حفاظتی استفاده نمود.
ططریقه اطفاء حریق: از آب به مقدار زیاد و به صورت اسپری به نحوی كه اسید به اطراف پراكنده نشود باید استفاده نمود. به هنگام عملیات باید از دستگاه تنفسی و لباس ایمنی استفاده كرد.
● طریقه نگهداری و حمل و نقل: در بطریها و ظروف شیشه ای و مخازن آلومینیومی و فولادی نگهداری و حمل می گردد. این ظروف باید در برابر فشارهای فیزیكی حفاظت شده و جدا از پودر فلزات، كاربید، سولفور هیدروژن اسیدهای آلی و در محل در ازتابش مستقیم نور خورشید و دارای تهویه ای مناسب انبار گردد.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود. اسید نیتریک | Nitric acid در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید.  مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید. محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد. مشخصات محصول : نام شیمیایی : اسید نیتریک . اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته. گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی. فرمول مولکولی : HNO3. خلوص : اسید نیتریک 64%. شکل ظاهری : مایع شفاف رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ بو : بوی زننده و تند و خفه کننده. نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد اسیدیته ( ph ) : 1 نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست. حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است. اسید نیتریک چیست ؟
اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد. تاریخچه اسید نیتریک :
اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.
در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.
در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.
اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.
تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.
در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است. موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :
 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.
در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.
در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.
از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :
۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)
۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)
۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)
۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.
کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف : در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود. در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود. از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود. از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود. در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود. این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود. در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود. از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است. از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود. روش تولید اسید نیتریک :
همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :
1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)
واكنش انجام گرفته به صورت زير است:
واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.
اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:
۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.
۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.
۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.
۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.
۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.
براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     
در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.
حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:
2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک
     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :
اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد. نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد. ایمنی اسید نیتریک  : هشدارهای حفاظتی : تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.
تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.
بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.
تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.
حریق : خطر حریق ندارد.
انفجار : خطر انفجار ندارد. کمک های اولیه: تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.
تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.
بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.
تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.
اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.      3. اطفا حریق :  خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.
نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.       4. ایمنی :  حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود. حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد. حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود. احتیاط های محیطی :
حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.
نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.
شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.

اسید نیتریک | Nitric acid

اسید نیتریک | Nitric acid
در رابطه با کسب اطلاعات راجع به قیمت خرید و فروش اسید نیتریک با ما تماس حاصل فرمایید. 
مشتریان محترم از تخفیفات ما تا آخر اسفند ماه بهره مند شوید.
محصولات تخفیف دار عبارتند است : اسید کلریدریک، اسید نیتریک، اسید سولفوریک و دیسکلر تخفیف 5% روی هر گالن و فروکلین روی هر 20 گالن 5% تخفیف دارد.

مشخصات محصول :

  • نام شیمیایی : اسید نیتریک .
  • اسامی مترادف با اسید نیتریک : نیتریک اسید ، ازوتیک اسید ، Aqua fortis ، نیترات هیدروژن ، اسید ازوتیک ، جوهر شوره ، اسید ازته.
  • گرید محصول : 1. اسید نیتریک صنعتی 2. اسید نیتریک آزمایشگاهی.
  • فرمول مولکولی : HNO3.
  • خلوص : اسید نیتریک 64%.
  • شکل ظاهری : مایع شفاف
  • رنگ : زرد کمرنگ یا بی رنگ
  • بو : بوی زننده و تند و خفه کننده.
  • نقطه ذوب : 41- درجه سانتیگراد
  • نقطه جوش : 122 درجه سانتیگراد
  • اسیدیته ( ph ) : 1
  • نقطه اشتعال : قابل اشتعال نیست.
  • حلالیت در آب : قابل حل شدن و اختلال است.

اسید نیتریک چیست ؟

اسيد نيتريك ، اسيدي است قوي همراه با خاصيت اكسيدكنندگي بالا. با حرارت دادن به اسيد نيتريك در فشار اتمسفري در دماي °C ۲/۷۸ مي‌جوشد و شروع به تجزيه شدن مي‌كند كه در نهايت محلول اسيدي ۶۸% بدست مي‌آيد و در اين درصد مخلوط آزئوتروپ دارد و ماكزيمم نقطه جوش آن °C۱۲۰ مي‌باشد. اسيد نيتريك داراي دو آب ئيدراته به فرمول هاي H2O. HNO3 و 3H2O.HNO3 مي‌باشد. اسيد با درجه خلوص ۱۰۰% داراي نقطة جوش در دماي °C۸۶ مي‌باشد و نقطه انجماد آن °C۴۲- مي‌باشد. چگالي آن در °C۲۰ معادل ۵/۱ گرم در هر ميلي ليتر مي‌باشد.

تاریخچه اسید نیتریک :

اسيد نيتريك در ابتدا در قرون وسطي به دست بشر ساخته شد. حدودا در سال ۱۱۰۰ ميلادي گبر يك روش براي توليد اسيد نيتريك ارائه داد. اين روش تهيه آب فورتيس به وسيله تقطير شوره با سولفات مس و زاج سفيد بود.

در اواسط قرن هفدهم ،گلابر، اسيد نيتريك را به وسيله تقطير كردن شوره با اسيد سولفوريك قوي ساخت. گاونديش در سال ۱۷۸۵ به وسيله عبور دادن جرقه الكتريكي از مخلوط گازهاي نيتروژن و اكسيژن ثابت كرد كه اسيد نيتريك از اين عناصر تشكيل شده است. ميلينر در سال ۱۷۸۸ اسيد نيتريك را به وسيله عبور آمونياك از بالاي دي ‌اكسيد‌ منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسيله آب به دست آورد.

در سال ۱۸۳۹، کلمن روشي را براي توليد اسيد نيتريك ابداع كرد كه مبناي تهيه اسيد نيتريك در حال حاضر نيز مي‌باشد. در اين روش با استفاده از پلاتين مخلوط هوا و آمونياك را اكسيد مي‌كنند و اسيد را توليد مي‌كنند.

در سال ۱۸۴۸، رويلي نشان داد كه اكسيژن و نيتروژن مي‌توانند از هوا گرفته شوند و براي توليد اكسيد هاي نيتروژن به وسيله قوس الكتريكي با هم تركيب ‌شوند. اين پديده به وسيله کروکس نيز انجام شده بود. بر همين اساس و روش ، واحد كوچكي در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به كار افتاد.

اما عيب اين روش اين بود كه بازده توليد اكسيد هاي نيتروژن پايين بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتياجات را برطرف مي‌كرد و به نيروي بيشتري نيز احيتاج داشت.

در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام هاي بيرکلند و ايد در نروژ واحدي را احداث كردند كه از منابع هيدروژني استفاده مي‌كرد ولي به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژي نياز داشت. در نهايت روش تهيه به وسيله اكسيداسيون آمونياك و استفاده از كاتاليست پلاتين به وسيله استوالد و براور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به كار كرد. روش هاي ديگر توليد به دلايل مختلفي از جمله بالا بودن هزينه، راندمان كم، در دسترس نبودن مواد اوليه (معادن نيترات) به ميزان كافي و . . . نتوانستند به عنوان يك روش صنعتي و توليد انبوه اسيد نيتريك ارائه شوند و تنها در حد يك روش آزمايشگاهي و پايلوت‌ هاي كوچك باقي ماندند و همگي منسوخ شدند.

تاريخچة استفاده از اسيد نيتريك به زمان استخراج طلا باز مي‌گردد؛ چرا كه اين اسيد قادر به حل كردن اكثر فلزات به جز طلا مي‌باشد كه به اين ترتيب طلاي خالص از سنگ طلا استخراج مي‌گرديد.

در حال حاضر بيشترين موارد مصرف اسيد نيتريك در تهية كودهاي شيميايي (كشاورزي) از قبيل كودهاي نيترات، نيتروفسفات، كودهاي مخلوط و . . . است. ضمن اين كه در توليد نيترات ‌هاي معدني ( نيترات آمونيوم انفجاري) و آلي، در اسيد شويي تجهيزات صنعتي ، آبكاري ، مقاوم‌سازي در برابر خوردگي ، جداسازي طلا و نقره و در صنايع الكتروليز از اسيد نيتريك به وفور استفاده مي‌شود. در صنايع نظامي ، صنايع شيرسازي و صنايع پلاستيك ‌سازي نيز مصرف اسيد نيتريك قابل توجه است.

موارد مصرف و کاربرد نیتریک اسید :

 قبل از این، تا حدودي به كاربردهاي اسيد نيتريك اشاره شد. در اينجا به طور كامل تر کاربرد هاي اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود. اسيد نيتريك براي خالص‌سازي فلزاتي چون طلا و پلاتين استفاده مي‌شود. همچنين براي حل كردن فلزات نا محلولی مثل نقره به كار مي‌رود كه با تشكيل نيترات نقره مي‌توان از آن در عكاسي استفاده كرد. همچنين از اسيد نيتريك مي‌توان در بازيافت پلاتين استفاده كرد و از آنجا كه تمامي نيترات‌ هاي فلزات محلول هستند مي‌توان به اين وسيله، اورانيوم را به صورت خالص تهيه كرد كه در نيروگاه هاي اتمي كاربرد دارد. يكي ديگر از كاربرد هاي اسيد نيتريك براي توليد كود هاي ازته است.

در مجتمع پتروشيمي شيراز بيشتر اسيد توليدي، براي توليد نيترات آمونيم كه نوعي كود شيميايي است در واحد نيترات آمونيم كه در مجاورت واحد اسيد نيتريك است مصرف مي‌شود.

در صنايع پلاستيك ‌سازي و نظامي هم از اسيد نيتريك استفاده مي‌شود.

از ديگر موارد استفاده اسيد نيتريك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد :

۱- توليد استر (در اثر واكنش با الكل ها)

۲- توليد مواد منفجره (در اثر واكنش با هيدروكربن ها)

۳- براي توليد نمك (در اثر واكنش با بازها)

۴- به عنوان يك عامل اكسيد كننده از آن استفاده مي‌كنند.

کاربرد های دیگر اسید نیتریک در صنایع مختلف :

  • در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک ‌ها استفاده می‌شود.
  • در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.
  • در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده همچنین در تولید نمک ‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.
  • از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
  • همچنین از آن در تولید رنگ ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.
  • از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.
  • در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.
  • این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.
  • در غلظت ‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.
  • از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.
  • از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

روش تولید اسید نیتریک :

همان‌گونه كه اشاره شد، در زمان‌ هاي گذشته دانشمندان روش هاي مختلفي را براي توليد اسيد نيتريك به كار مي ‌بردند كه در نهایت اوستوالد و براور بهترين روش توليد اسيد نيتريك را ارائه كردند و اولين بار اين روش در سال ۱۹۰۸ در آلمان به كار گرفته شد و سرانجام تمام دنيا پي به ارزش آن بردند و در تمام دنيا از اين روش استفاده مي‌شود. اما در اين قسمت دو روش ديگر توليد اسيد نيتريك براي آشنايي بيشتر با روش هاي توليد اسيد نيتريك و علت عدم استفاده از آن ها در حال حاضر، شرح داده مي‌شود :

1- تهيه اسيد نيتريك از واکنش نيترات پتاسيم يا سديم با اسيد سولفوريك (تقطير نيترات پتاسيم)

واكنش انجام گرفته به صورت زير است:

واكنش فوق چون گرمازا است دمائي در حدود °C۹۰۰ دارد كه در آن اسيد توليدي به صورت بخار از محيط خارج مي‌گردد و سولفات سديم در محيط واكنش باقي مي‌ماند.

اين روش داراي اشكالات متعددي است كه عبارتند از:

۱- احتياج به سوخت زيادي دارد.

۲- باعث آسيب ديدن و خرابي وسايل مي‌شود.

۳- اسيد به اكسيد و آب و اكسيژن تجزيه می شود.

۴- توليد HNO2 كه از تجزيه اسيد در ظرف تقطير و جذب آن ها در ظرف مايع كننده به وجود مي‌آيد.

۵- نقطه ذوب سولفات سديم توليدي بالا است (°C۸۸۰)، در نتيجه سخت می گردد و نمي‌توان آن را در انتهاي واكنش خارج کرد.

براي برطرف كردن معايب بالا عمل تقطير را با واكنش دادن مول هاي مساوي از هر دو ماده انجام مي‌دهند. واكنش به اين صورت است:     

در اين حالت دماي واكنش  °C۲۰۰ است و در نتيجه اسید توليد شده به صورت جامد نمي ‌باشد و راحت از ظرف خارج مي‌شود.

حال روش دوم توليد اسيد نيتريك شرح داده مي‌شود:

2- واكنش بين اكسيژن و نيتروژن در كوره‌ هاي خالص و توليد گاز دي اکسيد نيتروژن و جذب آن توسط آب و توليد اسيد نيتريک

     واكنش هاي انجام گرفته به صورت زير مي‌باشد :

اين روش به علت هزينه اقتصادي خيلي زياد كاربردي ندارد.

نوع بسته بندی : اسید نیتریک صنعتی موجود در گالن های 20 لیتری ، بشکه های 220 لیتری و تانکرهای 1000 لیتری و اسید نیتریک آزمایشگاهی در گالن های 2.5 لیتری و گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

ایمنی اسید نیتریک  :

  1. هشدارهای حفاظتی :
    تماس با چشم : سبب سوختگی شدید چشم ، ریزش اشک ، تحریک و تورم ملتحمه و نا بینایی می شود.

تماس با پوست : تماس با محلول این ماده سبب تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده ، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود.

بلعیدن و خوردن : سبب در شدید و سوختگی شدید دهان ، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ، شوک و بیهوشی می شود.

تنفس : بخارات و میست این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی ، سرفه ، درد سینه ، سختی در تنفس، سیانوز، احساس خفگی و ادم ریه می شود.

حریق : خطر حریق ندارد.

انفجار : خطر انفجار ندارد.

  1. کمک های اولیه:
    تماس با چشم : بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، به پزشک مراجعه کنید.

تماس با پوست : بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته ، اگر پوست دچار به پزشک مراجعه کنید.

بلعیدن و خوردن : هرگر به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تنفس : فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب وجود ندارد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را اندازه گیری کرده و سریعا به پزشک یا نزدیکترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود.
      3. اطفا حریق : 
خطر آتش گیری : اسید نیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود.

نحوه مناسب اطفا: استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

      4. ایمنی : 
حفاظت پوست : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.
حفاظت چشم : از عینکهای محافظ چشمی استفاده شود. حفاظ صورت در برخی موارد الزامی است تجهیزات شستشوی چشمی در دسترس باشد.
حفاظت بدن : از لباس های حفاظتی و دستکش های مقاوم ، کفش و سایر البسه مقاوم در برابر این ماده شیمیایی استفاده شود.

حفاظت تنفسی : از ماسک استفاده شود.

  1. احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.