کمک ذوبها

کمک ذوب ها

موادی که از آنها به منظور گداختن، مشتعل کردن و کاهش دمای ذوب کانسنگها استفاده می شود، کمک ذوب نامیده می شوند . کمک ذوبها ممکن است به صورت کانی، سنگ و یا ترکیبی مصنوعی باشند.

 

ویژگی کمک ذوبها

هر ماده، ترکیب، کانی یا سنگی که به عنوان کمک ذوب از آن استفاده شود باید دارای خصوصیات زیر باشد:

*دمای ذوب کانسنگ را کاهش دهد (این امر باعث کاهش بسیار زیاد در هزینه های سوخت کارخانجات و معادن خواهد شد).

*وزن مخصوص کمتری نسبت به فلز ذوب شده داشته باشد به طوری که بتواند در بخش فوقانی پاتیلها (دیگهای بزرگ مخصوص ذوب فلزات ) متمرکز و به صورت سرباره  از مذاب فلزی جدا شود.

*ورود و تمرکز فلز در داخل کمک ذوب در حد ناچیزی باشد تا فلز ذو ب شده نتواند به وسیله وارد شدن در کمک ذوب از محیط خارج شود.

*کمک ذوب بتواند ناخالصیهای فلزات را جداسازی نموده و در سرباره متمرکز نماید تا جدایش آن از فلز ذوب شده آسانتر باشد.

*قیمت مناسبی داشته باشد به طوری که در مقابل کاهش هزینه های س وخت مصرفی

هزینه اضافه تری را به کارخانه یا معدن تحمیل نکند.

 

انواع کمک ذوبها

کمک ذوبها را می توان به روشهای گوناگون طبق ه بندی نمود . برخی از کمک ذوبها برای جوشکاری و پرکردن درزه های فلزات استفاده می شوند . کمک ذوبهایی که برای این منظور استفاده می شوند باید این ویژگی را داشته باشند که پس از اتمام عملیات جوشکاری بتوان آنها را از سطح فلزات جدا نمود و سطح فلز را پاکسازی کرد . این کمک ذوبها از نظر خورنده بودن 3 فلزات به سه دسته تقسیم می شوند:

**کمک ذوبهای شدیداً خورنده مثل کلرور روی، کلرور آمونیم، کلرور آلومین یم و کلرور پتاسیم

** کمک ذوبهای غیر خورنده مثل اسید بنزوئیک 1

**کمک ذوبهای با خورندگی متوسط مثل اسید سیتریک 2 و اسید لاکتیک 3

کمک ذوبها از نظر ترکیب شیمیایی نیز به 5 گروه اصلی به شرح زیر تقسیممی شوند:

*** بوراتها مثل کانی بوراکس

***فلوئوریدها مثل کانی فلوئوریت

*** کلریدها مثل کانی کلرور پتاسیم

***اسیدها مثل اسید بوریک

***آلکالی ها مثل هیدروکسید پتاسیم و سدیم

بوراکس از کمک ذوبهای قدیمی است و برای فلزاتی که در بالای 800 درجه سانتی گراد ذوب می شوند به کار برده می شود . این کمک ذوب برای فلزاتی مثل فولاد مناسب و برای اکسیدهای نسوز مثل اکسید آلومینیم و تیتان نامناسب است. کمک ذوبهای فلوئوریدی برای فلزاتی مثل نقره که نقطه ذوب کمتر از800

درجه سانتی گراد دارند مناسب است. کمک ذوبهای متشکل از هیدروکسیدها و کلریدها، کمک ذوبهای مناسبی برای ترکیبات با نقطه ذوب بالا مثل اکسیدهای آلومینیم و تیتان هستند.

کمک ذوبها را می توان با توجه به محیط شیمیایی که ایجاد می کنند به سه نوع تقسیم نمود:

**** کمک ذوبهای قلیایی مثل آهک و دولومیت

****کمک ذوبهای اسیدی مثل کوارتز و ماسه سیلیسی

****کمک ذوبهای خنثی مثل فلوئورین

آهک مهمترین کمک ذوب قلیایی برای ذوب فلزات آهنی و غیر آه نی محسوب می شود. در ذوب کانسنگهای کالکوپیریت و گالن که خاصیت اسیدی دارند از کمک ذوب قلیایی (آهک زنده ) استفاده می شود . اکسید کلسیم (آهک زنده ) دمای ذوب و غلظت سرباره را کاهش می دهد و گازهای سمی مثل سیلیس را به خود جذب می کند . به منظور کاهش بیشتر دمای ذوب، مقدا ر کمی نیز آهن بدان می افزایند . در ذوب کانسنگهای آهن از آهک و دولومیت استفاده می شود.

سیلیس کمک ذوب اسیدی و ارزان قیمتی است . منابع تولید سیلیس شامل رگه های کوارتز هیدروترمالی، کوارتزیت و ماسه سنگ سیلیسی است . وجود کانیهایی مثل میکاها، آمفیبول و فلدسپات موجب جلوگیری از کاهش دمای ذوب می شود. فلوئورین کمک ذوب خنثی است . ترکیب شیمیایی فلوئورین که به عنوان کمک ذوب مناسب باشد در جدول زیر آورده شده است.

. از کانی های دیگری نظیر آپاتیت، اسپودومن، نیترات و فلدسپاتهای سدیک می توان بعنوان کمک ذوب استفاده نمود.این کانیها اغلب در صنایع سرامیک سازی به جای کمک ذوب مصرف می شوند، لذا به نام کمک ذوبهای سرامیکی معروف هستند