سفال، سراميک و کاشي

سفال (Pottery) به بدنه هاي ساخته شده از خاک رس که اصطلاحاً «ارتن ور» ناميده شده، گفته مي شود که اين نوع توليد مي تواند بدون لعاب يا با لعاب عرضه گردد. لغت سراميک نيز مشتق از کلمه «کراموس» (Keramos) يوناني است که به معني لوله اي از گل پخته مي باشد ولي امروزه به بدنه هاي ساخته شده از خاکهايي نظير «استون ور» (Stone Ware) و يا خاک چيني که خود ترکيبي از کائولين، کوارتز و سيليس است، گفته مي شود که اين نوع نيز مي تواند بدون لعاب يا با لعاب توليد و عرضه شود.تعريف جديد و علمي که در دنياي صنعتي امروز نيز قابل قبول مي باشد تعريفي است که در سال 1920 جامعه سراميک آمريکا مطرح نموده است: سراميک عبارت است از تمام محصولات غير فلزي معدني که براي به عمل آوردن آن به صورت يک محصول قابل استفاده، احتياج به درجه حرارت بالاتر از 600 درجه سانتيگراد را دارد. اين تعريف نه تنها شامل محصولاتي مي گردد که ماده اوليه آنها خاک و يا سيليکاتها هستند بلکه ساير محصولات از قبيل اکسيدهاي فلزي و کربن ها را نيز در بر مي گيرد.

سراميکها از لحاظ ساخت داراي انواعي هستند که به شرح زير قابل تقسيم اند:

1- ارتن ور (Earthan Ware)

2- استون ور (Stone Ware)

3- چيني (china)

4- پرسلين (Porcelain)

5- سراميک هاي خاص (Special Ceramics)

يکي از ويژگي هاي فعال ايران، از دورترين زمانها تا امروز لايه سيليکاتي نازکي است با نام «لعاب» که سطح داخلي و خارجي فرآورده هاي دست ساز را با ضخامتي اندک مي پوشاند و باعث ظرافت و زيبايي محصول و عدم نفوذ آب در آن مي شود.کاشيکاري يکي از روشهاي دلپذير معماري تزئيني در تمامي سرزمين هاي اسلامي است و در ايران زمينه هاي مساعدي براي استفاده از اين عنصر معماري وجود دارد. نخستين آجر لعابدار 2500 سال پيش در شوش ساخته شد و سرباز ايراني با زره و زوبين، غرق در لعابي رنگين در صحنه تاريخ هنر نمايان شد.به دليل وفور خاک رس(ماده اصلي تشکيل دهنده آجر) و دسترسي به مواد اوليه تشکيل دهنده لعاب، همچون معادن سليس و اکسيدهاي فلزي در نقاط مختلف ايران و نيز مقاوم بودن لعاب در برابر آب و آفات طبيعي، آن را به گزينه برتر معماري و تزئينات اسلامي در ايران مبدل کرده بود.کاشي با لطافت و شفافيت خود، ماده را شرافت معنا مي بخشد و مي تواند در نهايت به مدد نقش و خط و رنگ عرفان نهفته در تفکر اسلامي و ديني را از مسطوره و پرده پنهان ماده خارج سازد و در منظر نگاه و فهم و دريافت بشري قرار دهد و نيز معراج انسان را از ساخت زمين به ساحت آسمان ميسر سازد.