علم سرامیک

واژه

منشاء

سرامیک

از واژه یونانی  keramos  به معنی " گِل رس کوزه گری " یا " گِل رس پخته شده و سفال " است . این واژه خود نیز ریشه سانسکریت داشته و به معنای " سوختن و پختن " می باشد.

کریستال   (crystall)

از زبان یونانی و ا ز کلمه کریستالوس(crystallos) به معنای یخ منشاء گرفته است . کریستال به کانی معینی که در زبان فارسی دُرکوهی نامیده می شود و نوعی کوارتز خالص و شفاف است و شباهت زیادی به یخ دارد. اطلاق گردید . اندیشمندان عصر باستان معتقد بودند که یک انقباض شدید ناشی از کاهش دما ، همانند تشکیل یخ ، سبب به وجود آمدن بلور می گردد.

مینرال( mineral)

از واژه لاتینی مینرا ( minera) به معنای کانسنگ منشاء می گیرد

آمورف

  A به زبان یونانی یعنی " بدون " و  morphes   به معنی " شکل " می باشد

ایزوتروپ

Isos  به زبان یونانی یعنی  " یکسان " ، " مشابه " و tropy   به معنی " تغییر " است

انیزتروپ

 Anisos   به زبان یونانی به معنی " نامتشابه " می باشد

ایزومورف

به یونانی Morphes به معنی " شکل " می باشد

پلی مورف

 به یونانی  polys   به معنی " چند " می باشد.

پیزوالکتریسیته

Piezein   به یونانی یعنی " فشردن " می باشد

پیرو الکتریسیته

Pyr  به یونانی یعنی " آتش " می باشد.

تترائدر

Tetraes  به زبان یونانی به معنی "چهار" و hedos   یا  hedron   یعنی " سطح "،  " وجه " می باشد.

رومبوئدری

لوزوجهی  ، rhombus واژه ای  است لاتینی به معنی " لوزی"  ، hedron  واژه یونانی به " سطح "،  " وجه " می باشد.

پلوتونیت ها(سنگهای آذرین درونی)

 Pluton  نام خدای اعماق زمین در افسانه های  رم باستان است

ولکانیت ها(سنگهای آذرین بیرونی)

Vulcanus  نام خدای آتش در روم باستان است

پگماتیت

Pegma  واژه ای یونانی به معنی " منجمد شده "  می باشد

فیلوسیلیکاتها

Phyllon واژه ای است یونانی به معنی " ورقه "

کائولین

از واژه چینی kao – ling  به معنی " کوه بلند " منشاء گرفته است

بنتونیت

نام این خاک رس از محلی به نام fort Benton  واقع در ایالت  Wyoming   ایالات متحده آمریکا منشاء گرفته است. زیرا این خاک رس اولین بار در آنجا کشف شده است.

دیکیت

این کانی در سال 1888 میلادی به وسیله دانشمندی بنام  dick  کشف گردیده و به افتخار او دیکیت نامیده شده است

ناکریت

نام این کانی به علت شباهت زیاد آن به دانه های مروارید از واژه فرانسوی nacre      به معنی " مروارید " منشاء می گیرد

هالوئیزیت

به افتخار J.B.J. de omalius de halloy (1783-1875)  زمین شناس بلژیکی نام هالوئیزیت  برای این کانی انتخاب گردید.

مونت موریونیت

نام این کانی از محلی در فرانسه به نام montmorillon  که این کانی اولین بار در آنجا کشف شده ، گرفته شده است

بایدلیت

نام این کانی از محل beidell  در Colorado در ایالت متحده امریکا منشاء گرفته است

نانترونیت

نام این کانی از منطقه  nontron واقع در فرانسه ریشه گرفته است

ورمیکولیت

از واژه لاتینی vermiculite  به معنی " کرم کوچک " مشتق شده است . زرا بعضی از لایه های جداشده این کانی به شکل منحنی به نظر می رسد و ظاهری همانند کرم دارد

پیروفیلیت

از آنجا که پیروفیلیت در اثر حرارت ورقه ورقه می شود لذا نام این کانی از واژه یونانی pyr  به معنی " آتش " و phyllon  یعنی   " ورقه " ریشه گرفته است.

تالک

منشاء نام تالک مشخص نیست. واژه تالک در زبان عربی بکار برده شد ، تالک و سنگ صابون تا سال 1850 میلادی به عنوان کانیهای مجزا از هم تصور می شدند .

استئاتیت

از واژه یونانی steas  به معنی " چرب "گرفته شده است

کوارتز

منشاء نام کوارتز مشخص نیست

تریدیمیت

این کانی در سال 1868 میلادی به وسیله G.  vom   rath     به هنگام مطالعه سنگهای کوه  san cristobal در نزدیکی شهر پاچوکا در مکزیک کشف شد و به خاطر وجود ساختار سه قلوئی  در آن بر اساس واژه یونانی tridymos  به معنی " سه قلو " تریدیمیت نامیده شده است.

کریستوبالیت

این کانی در سال 1884 میلادی به وسیله G.  vom   rath     به هنگام مطالعه سنگهای کوه  san cristobal در نزدیکی شهر پاچوکا در مکزیک کشف شد لذا نام این کانی از محل پیدایش آن ریشه گرفته است

اوپال

منشاء نام این کانی مشخص نیست اما اوپال به عنوان کانی به نام  opalus در نوشته های plinius  ( 79-23 میلادی) سردار و پژوهشگر رومی آمده است.

پلاژیوکلاز

از نظر لغوی یعنی " دارای رخ کج" و از واژه یونانی   plagio  به معنی " کج" و klasis  به معنی "گسیختگی " گرفته شده است

اورتوکلاز

از واژه یونانی  orthos  به معنی " راست ، قائم و مستقیم " و klasis  یعنی "گسیختگی " منشاء گرفته است. زاویه رخ های متقاطع در این کانی دقیقاً 90 درجه است

میکروکلین

از نظر لغوی یعنی " کمی کج" و در واقع از واژه یونانی micros به معنی " کوچک ، ریز ، کم " و clinos   یعنی " کج " ریشه گرفته است

آنورتیت

از واژه یونانی an  به معنی "نیست " و orthos  یعنی " مستقیم " منشاء گرفته و آنورتیت به معنی غیر مستقیم می باشد زیرا زاویه تقاطع رخها در این کانی قائم نیست

الیگوکلاز

از واژه یونانی  oligos  به معنی " کمی از زاویه 90 درجه منحرف شده " ریشه گرفته است

آلبیت

آلبیت بر مبنای رنگ سفید آن از واژه لاتینی albus  به معنی " سفید " نام گذاری شده است

هیالوفان

این نام از دو واژه یونانی hyaleos  به معنی " شیشه " و  phaino  به معنی " من ظاهر می شوم" منشاء می گیرد. تعیین این نام برای گروهی از کانیها بر اساس  جلای شیشه ای آنها صورت می گیرد

سلزیان

نام سلزیان به افتخار (1701-1744 میلادی) Celsius ستاره شناس و فیزیکدان سوئدی برای این کانی تعیین شده است

سانیدین

از واژه یونانی  sanis  به معنی " لوح ، صفحه " رسشه می گیرد از آنجا که شکل بلور های این کانی لوحه ای و صفحه ای است این نام برای آن انتخاب شده است

بایتونیت

نام این کانی از محلی به نام bytown  در کانا دا که اولین بار در آنجا کشف شد نام گذاری شد

لابرادوریت

نام این کانی از محلی به نام Labrador در آمریکا که اولین بار در آنجا کشف شد نام گذاری شد

آندزین

نام این کانی بر پایه سنگهای آتشفشانی که در کوهستان  anden   واقع در شیلی و پرو یافت شده است نام گذاری شد ه است

ایپدولیت

Lepis   به زبان یونانی به معنی  "  فلس" و lithos  به معنی " سنگ " می باشد

گارنت یا گرونا

Granum  در زبان لاتین به معنی " دانه " می باشد

اولیوین

این گروه از کانیها بخاطر دارا بودن رنگ زیتونی(olive  به معنی زیتون) به وسیله کانی شناس آلمانی(1746-1817) Abraham gottlob Werner  در سال 1790 میلادی اولیوین نامیده شد

فورستریت

از نام فورستر(forster) کانی شناس آلمانی اقتباس شده است

فایالیت

نام این کانی از جزیره fayal  که این کانی اولین بار در آنجا کشف شده ، منشاء می گیرد

سرپانتین

سرپانتین به علت وجود لکه های روی آن شباهت به پوست مار دارد (به خصوص به صورت صیقل یافته) لذا نام این از واژه لاتینی serpentines به معنی " مار " ریشه گرفته است

آنتیگوریت

نوع ورقه ای سرپانتین که بر مبنای محل کشف آن در دره آنتیگوریو (antigorio) در ایتالیا آنتیگوریت نامیده شده است.

زیرکن

1-  از واژه فارسی زرگون به معنی "طلائی رنگ "، زیرا این کانی در مواردی رنگ طلائی دارد.

2-  از واژه فرانسوی jargon به معنی " ناخالص " به علت وجود ناخالصیها در کانی زیرکن .

بادلیت

نام این کانی به افتخار دانشمندی به نام j.baddeley  که در سال 1893 میلادی کانی مذکور را از کشور  Ceylon  به اروپا برده ، برگزیده شده است.

دیستن (کیانیت)

1- نام دیستن به وسیله rene   just   hauy  از واژه یونانی distenos  ( di  به معنای " دو " و stenos  یعنی " نیرو و مقاومت " ) برگزیده شد . علت انتخاب این است که بعضی از بلورهای این کانی در اثر سایش ، بار الکتریکی مثبت و برخی بار الکتریکی منفی از خود بروز می دهند امروزه ریشه این نام بر اساس سختی متفاوت این کانی در جهات مختلف پایه گذاری می شود.

2- نام  کیانیت  با  رنگ  آبی  کانی  مزبور  در  ارتباط   می باشد.   این نام   به    وسیله

   G.A. Werner(1749-1817)  واژه یونانی cyanos  به معنی " أبی " انتخاب شده است

آندالوزیت

منشاء نام این کانی از منطقه آندالوس در اسپانیا که این کانی یرای اولین بار در آنجا یافت شده است ریشه می گیرد.

سیلیمانیت

این نام به افتخار بنجامین سیلیمان شیمیدان آمریکائی به این کانی نسبت داده شده است

اسپینل

منشاء نام اسپینل مشخص نیست. این واژه در قرن 16 میلادی در ارتباط با سنگهای قیمتی قرمز و متمایل به قرمز بکار می رفت .  در سال 1800 میلادی کلمه اسپینل در رابطه با یک کانی که در آن زمان از یاقوت قابل تشخیص بود استفاده گردید.

منیزیت

1-    منیزیت به وسیله کانی شناس آلمانی(1746-1817) Abraham gottlob Werner  در سال 1803 میلادی به عنوان talcum carbonatum  معرفی گردید واژه منیزیت به عصر باستان می رسد.این کلمه باید از واژه magnesia alba  برای کانی منیزیت منشاء گرفته باشد( albaاز واژه لاتینی albus  به معنی سفید ریشه گرفته است.

2-  می تواند از واژه یونانی ماگنزیا ( محلی در بخش شمالی euboa شبه جزیره ای در منطقه تیسالی یونان) منشاء گرفته باشد

دولومیت

نامی است که به افتخار deodat G.S.de dolomieu(1750-1810)  کانی شناس فرانسوی توسط de saussure برای این سنگ انتخاب شد.

بوکسیت

این واژه اولین بار در سال 1821 توسط bertier شیمیدان فرانسوی در مورد سنگ قرمز رنگ فاقد پلاستیسیته که در منطقه les baux  واقع در جنوب فرانسه کشف شده بکار رفته است

گیبسیت

این واژه در سال 1822 میلادی از نام جورج گیبس G.Gibbs که جمع آوری کننده کانیها بوده ریشه گرفته است

هیدرآرژیلیت

از واژه یونانی hydros  به معنی "آب " و argillos به معنی " رس سفید"منشاء می گیرد

دیاسپور

منشاء آن واژه یونانی diasporaبه معنی "پراکندگی" می باشد. چون بعضی از قطعات کانی دیاسپور در اثر حرارت از هم پاشیده شده و پراکنده می گردند. بر همین اساس در سال 1801 میلادی نام دیاسپور توسط R.J.Hauy برای این کانی انتخاب شده است.

بوهمیت

این نام به افتخار Boehm  شیمیدان آلمانی که در سال 1927 میلادی با استفاده از اشعه x موفق به کشف این کانی در بوکسیت گردیده ، برای این کانی انتخاب شده است.

کراندوم

نام کراندوم از زبان قدیم هندی ریشه می گیرد در قدیم عمدتاً از واژه carbunclusبرای نامیدن سنگهای قیمتی قرمز رنگ استفاده می شد.

گرافیت

از واژه یونانی گرافین ( graphein) به معنای " نوشتن " ریشه گرفته است چون گرافیت با کشیده شدن روی اشیاء از خود اثر سیاه رنگ باقی می گذارد و بدین وسیله می توان با آن نوشت. لذا A.G.Werner(1749-1817) برای اولین بار در سال 1789 میلادی نام گرافیت را برای ماده انتخاب نموده اس