علم سرامیک

زمينه وهدف: سرب از جمله فلزات سمی است که در صنايع مختلف مورد استفاده قرار می­گيرد و لذا امکان مواجهه­های شغلی و محيطی با اين عنصربه انحاء مختلف وجود دارد. با توجه به سميت بسيار بالايی که اين فلز از خود نشان داده است، بروز آسيب­های جدی در شاغلين شايع است. از آنجايی که سراميک سازی يکی از صنايع بومی در کشور تلقی می­شود، در اين مطالعه ارزيابي مواجهه شغلي لعاب­کاران با فلزسرب در يک صنعت سراميک سازي مورد نظر قرار گرفت.

روش­کار: براي انجام اين مطالعه، پس از انجام هماهنگي­هاي لازم با يک کارخانه سراميک سازي، 55 نفرلعاب کار(39 لعاب کارکاشي و16لعاب کارسفال) بعنوان گروه مواجهه انتخاب شدند. پرسشنامه­اي شامل مشخصات فردي لعاب کاران ومحيط کار آنها درحين نمونه­برداري تکميل گرديد تا ميانگين غلظت فلز سرب با متغيرهاي نوبت کاری، نوع شغل، نوع سامانه تهويه و ساعات اضافه­کاري مقايسه شود. براي نمونه برداري ذرات از پمپ نمونه برداري ساخت شرکتSKC وصافیهاي استرسلولزي باپورسايز 8/0 ميکرون و قطر 37 ميلي متر استفاده شدند. دبي پمپ طبق روش NIOSH 7300   l/min,2 تنظيم شد. بعدازنمونه برداري، هرصافی شامل ذرات فلزات به آزمايشگاه منتقل و درمخلوط 4به 1 اسيدنيتريک و پرکلريک هضم شدند (روشNIOSH 7300). سپس آناليز با استفاده از دستگاه  ICP-AESانجام گرفت. براي حذف ميزان خطا و آلودگي­هاي احتمالي در هنگام نمونه برداري يا انتقال، تعدادي نمونه به عنوان شاهد از کارمندان بخش اداري نيز برگزيده و بطورمشابه آماده سازي شدند. همچنين تست اسپيرومتري ازلعاب­کاران وگروه شاهد بعمل آمد.

نتايج: نتايج اين مطالعه نشان داد که ميانگين غلظت فلز سرب بالاترازحد مجاز مي­باشد( mg/m 17/0). آزمون t مستقل نشان داد که  بين ميزان سرب هواي منطقه تنفسي و متغيرهاي کيفی نوبت کاري (صبح و بعد ازظهر) و سامانه تهويه (دارد-ندارد) دربين لعاب­کاران ارتباط معني­داري وجود دارد همچنين نتايج آزمون آناليز واريانس يکطرفه نشان داد که ميزان سرب هواي منطقه تنفسي با متغير تعداد ساعات اضافه­کاري ارتباط معني­دار دارد.

نتيجه گيري: غلظت سرب  در صنعت سراميک سازی در هوای منطقه تنفسی بيش از حد مجاز است و با توجه به بيماريزايی بالای اين فلز، لازم است تدابير حافظتی فردی، شغلی و محيطی توسط متوليان اين صنعت مد نظر قرار گيرد. همچنين پايش­هاي بالینی در بدو استخدام، معاينات دوره­اي و انجام تست اسپيرومتري دربرنامه سلامت کارگران از اهم تدابيری است که بايد مورد توجه قرار گيرد .