هنر نقاشی روزی سفال را در زمره هنرهایی توصیف كرده‌اند كه با تلاش هنرمندان و دست‌اندركاران این رشته در استان آذربایجان شرقی از انقراض كامل نجات یافته و به چرخه تولید محدود بازگردانده شده است.

 

هنر نقاشی روی سفال

این رشته هنری، شاخه‌ای درصنعت سفالگری سنتی ایرانی محسوب می‌شود كه توسط هنرمندان چیره دستی در اعصار گذشته به جامعه هنری كشور عرضه شده است.

با كمال تاسف اغلب هنرمندان این رشته بدیع و چشم‌نواز گمنام زیسته و با كمترین توقع و انتظار شاهكارهایی آفریده‌اند كه این آثار زینت بخش خانه‌های اهل ذوق، موزه‌ها و نگارخانه‌های هنری در پهنای كشورهای مختلف، بویژه ایران زمین شده است، ولی آفرینندگان این آثار در فقر و تنگ دستی روزگار سپری كرده‌اند.

سفالگری خود رشته‌ای از صنعت است كه شاید قدمت آن به اعصار اولیه زندگی انسان روی كره زمین برمی‌گردد، با اینحال در محوطه‌های تاریخی حفاری شده در ایران، سفالینه‌های هنری دارای قدمت تاریخی در فلات قاره ایران مربوط به هزاره‌های اول تا چهارم قبل از میلاد بدست آمده است.

به عقیده صاحب نظران، خاستگاه اصلی هنر نقاشی روی سفال را می‌توان فلات قاره ایران دانست و موید این مدعا وجود سفالینه‌های تاریخی از دوران مختلف تاریخی است كه در زمان حاضر در دسترس می‌باشد.

كارشناسان میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی ، با تشریح تلاش‌های این سازمان دراحیای برخی رشته‌های هنرهای دستی ، یادآورشدند: ازسال  73تاكنون با آغاز بكار مركز آموزشی "خانه سفال" در تبریز تلاش‌های گسترده‌ای در جهت احیای این هنر اصیل بعمل آمده است.

فرشاد به‌آفرین گفت: آغاز بكار این مركز نقطه عطفی در احیای این هنر و افزایش كیفی تولیدات آن در این استان محسوب می‌شود.

به‌گفته‌ی وی، هم‌اكنون  200نفر هنرمند شناخته شده دراین بخش در آذربایجان شرقی فعالیت دارند و تولیدات آن‌ها زینت بخش طاقچه‌ها و دكوراسیون‌های داخلی اهل هنر و فضیلت است.

این كارشناس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزود: راهنمایی هنرمندان این بخش برای حضور در نمایشگاه‌ها و همایش‌های هنری درداخل و خارج از كشور بخش دیگری از تلاش‌های این سازمان در احیای این صنعت بدیع و چشم - نواز می‌باشد.

وی یادآور شد: در همین رابطه اخیرا یكی از هنرمندان این صنعت در تبریز با كمك میراث فرهنگی تولیدات خود را در نمایشگاهی در شهر دوبی، در امارات متحده عربی به نمایش گذاشت.

با كمال تاسف اغلب هنرمندان این رشته بدیع و چشم‌نواز گمنام زیسته و با كمترین توقع و انتظار شاهكارهایی آفریده‌اند كه این آثار زینت بخش خانه‌های اهل ذوق، موزه‌ها و نگارخانه‌های هنری در پهنای كشورهای مختلف، بویژه ایران زمین شده است، ولی آفرینندگان این آثار در فقر و تنگ دستی روزگار سپری كرده‌اند.

همچنین در جهت همگرایی و تبادل تجربیات مفید بین هنرمندان این رشته انجمن دوستداران سفال در این استان راه‌اندازی شده است.

این انجمن با تشكیل جلسات ادواری تعامل مناسبی بین دوستداران و هنرمندان رشته نقاشی روی سفال در این استان ایجاد كرده است.

گزارش خبرنگار ایرنا به نقل از چندتن از هنرمندان این رشته حاكیست:

به‌رغم برخی تلاش‌ها در جهت احیای این هنر اصیل و در خور تحسین، هنوز تولیدات این بخش جنبه مصرف عمومی پیدا نكرده است.

یك هنرمند این رشته معتقد است تنها راه عمومی كردن تولیدات این بخش خروج از تولید به شیوه دستی و وارد كردن فناوری جدید به عرصه تولید انبوه و افزایش فعالیت‌ها در آن می‌باشد.

حسین احمدی، خواستار همكاری دانشگاه و بخش‌های پژوهشی در جهت كمك در بكارگیری فناوری‌های نوین در تولید در صنایع دستی نظیر سفالینه‌های دارای نقاشی‌های سنتی برای صدور به خارج از كشور و مصرف داخلی شد.

هنر نقاشی روی سفال

در جهت ترغیب مردم و جامعه هنری برای استفاده از تولیدات این بخش در زندگی روزمره، در تابستان امسال از سوی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، جشنواره‌ای با عنوان "جشنواره سفال و سرامیك" در شهر مرند برگزار شد كه نخستین گام در جهت آشنا كردن عموم مردم با تولیدات و زیبایی های آن‌ها محسوب می‌شود.

انتظار بدیهی از مسوولان این بخش این است كه نظیر این گردهمایی‌ها بصورت ادواری در سطح گسترده در شهرستان‌های دیگر استان، در زمینه دیگر رشته‌های هنری نیز برگزار شود.

تولید سفال برای استفاده بشر امروزی به عنوان مصرف عمومی برای استفاده در منازل و زندگی عمومی با وجود جایگزین‌های مختلف و سهل‌الحصولی چون چینی، ملامین، پیركس، ظروف فلزی لعابی و استیل و غیره ... دور از انتظار است.

آنچه در این فرصت باید به آن اشاره كرد لزوم حفظ رشته‌های هنری مرتبط با زندگی اجداد گذشته این سرزمین به عنوان كارنامه هویتی مردم می‌باشد كه حتی در سطحی محدود می‌تواند مدافع تمدن دیرینه ایران زمین باشد.

وجود كاشیكاری بسیار زیبا و متعلق به دوران‌های مختلف تاریخی با مضامین متعالی ملی و مذهبی بر تارك بناهای باستانی و مذهبی موید این مدعای مهم است كه این شاخه هنری ریشه در آداب و سنن آبا و اجدادی ما داشته و لازم است دست هنرمندان آن به عنوان حافظان یك هنر دستی بدیع و ماندگار مورد نوازش و حمایت قرار گیرد.

كارشناسان میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی ، با تشریح تلاش‌های این سازمان دراحیای برخی رشته‌های هنرهای دستی ، یادآورشدند: ازسال  73تاكنون با آغاز بكار مركز آموزشی "خانه سفال" در تبریز تلاش‌های گسترده‌ای در جهت احیای این هنر اصیل بعمل آمده است.

سفال خود صنعتی دیرپا محسوب می‌شود و هنوز هم در جوامع ابتدایی به عنوان صنعتی در جهت تامین یكی از نیازهای اصلی آن جوامع محسوب می‌شود.

سفالگری به دو شیوه دستی و با استفاده از چرخ دستی از نخستین لحظات آغاز زندگی انسان بر روی كره زمین متداول شده است.

خاك مرغوب موجود در شهرستان مرند در آذربایجان شرقی كه با نام كائولن شناخته شده است، بهترین و مرغوب‌ترین خاك برای تولید سفالینه‌های مورد مصرف به عنوان ظروف بوده و هنرمندان رشته‌های مختلف نظیر هنرمندان شاخه نقاشی روی سفال از معادن غنی كائولن مرند در منطقه زنوز بهره وافر می‌بر