علم سرامیک

ارتن‌ ور (Earthenware) بدنه‌ سرامیکی سفید و یا تقریبا سفید (کرم) و متخلخل است. بنابراین عمده‌ ترین تفاوت ارتن‌ ور با سفال و ماجولیکا، رنگ بدنه آن است. در متون غیر علمی و حتی در مواردی در متون علمی ارتن‌ ور شامل کلیه بدنه‌ های رنگی است. بنابراین در چنین مواردی سفال و ماجولیکا نیز جزو بدنه‌ های ارتن‌ ور به شمار می‌ آیند. در حقیت ارتن‌ ور در این مفهوم برابر با کلمه فاینس در زبان فرانسوی است.

در زبان فارسی معادل ارتن‌ ور، کلمات گلینه و یا سفالینه پیشنهاد شده است ولی با توجه به تعریف سفال (بدنه رنگی و متخلخل) بدیهی است که کلمه سفالینه نمی‌تواند معادل ارتن‌ ور به کار رود. به طور کلی ارتن‌ ورها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

- ارتن‌ ور رسی یا آرژیلی: قدیمی‌ ترین نوع ارتن‌ ور است. در بسیاری موارد صرفا از انواع رس‌ های مختلف که دارای آهن کم و مواد گداز آور زیاد هستند ساخته می‌شود. در بعضی موارد سیلیس نیز به آن اضافه می‌ گردد.

- ارتن‌ ور آهکی: این نوع ارتن‌ ور ها از مخلوط رس و آهک (و مواد مشابه آن) و نیز از مارن‌ های طبیعی ساخته می‌ شوند. تخلخل زیادی داشته و بسیار سبک می‌باشند.

- ارتن‌ ور فلدسپاتی: مرغوب‌ ترین نوع ارتن‌ ور بوده و در حقیقت مادر پرسلان ها است. درجه حرارت پخت این نوع ارتن‌ ور از دو نوع دیگر بیشتر بوده و نیز دارای تخلخل بسیار کم و استحکام بسیار زیادی است. به نحوی که استحکام آن حتی در مواردی از پرسلان‌ ها نیز بیشتر است.

اصولا این نوع ارتن‌ ور در انگلستان تکامل یافته و در آنجا نیز بیشتر از هر جای دیگر رایج گردید به طوری که امروزه اکثر سرویس‌ های غذاخوری در انگلستان ارتن‌ ور فلدسپاتی هستند. در حقیقت ارتن‌ ور فلدسپاتی در زادگاه خود یعنی انگلستان، مقام و ارزش پرسلان‌ ها را به خود اختصاص داده است.

پخت بدنه ارتن‌ورهای فلدسپاتی در حدود 1150 درجه سانتی گراد و ذوب لعاب در حدود 1050 درجه سانتی گراد انجام می‌ شود. فرمول عمومی ارتن‌ ور های فلدسپاتی به صورت زیر است: