سفالگری از آغاز تا سلجوقی

همزمان با گسترش دین اسلام صنعت و هنر سفالگری نیز بتدریج همانند هنرهای دیگر تولدی دوباره یافت .

در آغاز این دوره سفالگران ایران تا حدودی از شیوه سنتهای دوره قبل از اسلام پیروی می کردند ولی تدریجا عوامل متعددی باعث گردید که هنرمندان سراسر ایران تحولات تازه ای از نظر لعاب ـ تزیین و شکل ظروف سفالین به وجود آوردند .

در این نوآوری بــاورهای مذهبی ، آشنایی سفالگران با سفالینه خاور دور به ویژه کشور چین و بالاخره پیروی از شیوه سنتی نقشی مهم داشت باعث گردید که در کارگاه های سفالگری ایران ظروف سفالین زیبایی ساخته و پرداخته شود .

اوایل اسلام : کاوشها و بررسی های اخیر در کشورهای که در پنجاه سال گذشته انجام گردید تا حدودی توسعه این هنر را در مراکز سفالگری اسلامی به ویژه ایران روشن نمود .

لازم است یادآوری شود که در گذشته شناخت و مقایسه سفالینه اسلامی بر مبنای کاوشهایی قرار داشت که در سامره پایتخت عباسیان توسط هیات باستان شناسی آلمانی صورت گرفته بود ولی کاوشهای اخیر در شهرهای باستانی و مراکز سیاسی و پایتختهای اوایل اسلام و کشف ظروف سفالین و کوره های متعدد سفالگری باعث گردید که شناخت و ویژگی های سفالینه اسلامی بر مبنای اطلاعات جدید استوار گردد .

دوره های سامانی ، غزنوی ، آل بویه از بسیاری جهتها در توسعه و گسترش هنرهای گوناگون چون معماری ، فلز کاری ، نقاشی ، پارچه بافی ، و بالاخره هنر سفالگری  اعتبار ویژه ای برخوردار است .

در این نوآوری بــاورهای مذهبی ، آشنایی سفالگران با سفالینه خاور دور به ویژه کشور چین و بالاخره پیروی از شیوه سنتی نقشی مهم داشت باعث گردید که در کارگاه های سفالگری ایران ظروف سفالین زیبایی ساخته و پرداخته شود

در این دوران بسیاری از هنرها با الهام از هنرهای عهد ساسانی شکل گرفت و با شیوه جدید به هنر دوستان عرضه گردید .

مقبره اسماعیل سامانی در بخارا ، مسجد دامغان و ظروف سفالین بسیار زیبایی که در شهرهایی چون زنجان ، ساری ، سمرقند ، گرگان ، نیشابور و دیگر شهرها و مراکز اسلامی ساخته شده یادآور بهره گیری هنرمندان اسلامی از شکوفایی هنرهای گوناگون عهد ساسانی است .

سفالینه های معروف به سفال گبری یا شاملوه که با شیوه نقش کنده ساخته شده یا ظروف فالین مسبک معروف به نوع ساری که با لعاب رنگارنگ ساخته شده بدون شک از شیوه و سبک تزیین هنرهای قبل از اسلام  پیروی شده است .

در دوره سامانی نیز شهرهای یاد شده به مراکز مهم هنری شرق جهان اسلام تبدیل شدند .

در این زمان هم هنر سفالگری از ویژگی های خاصی برخوردار گردید و سفالگران عهد سامانیان با سبک جدیدی ـ که همان پوشش لعاب گلی روی ظروف سفالین باشد ـ آشنا شدند که در زیبایی تزیینات چندین نوع ظروف سفالین تاثیر فراوانی داشته است .

ظروف سفالین این دوران متنوع وشامل سفالینه با تزیینات سیاه رنگ در زمینه سفید ، سفالینه با تزیینات رنگارنگ ، سفالینه با تزیینات زرین ،فام وسفالینه با تزیینات نقش کنده است .

در انواع یاد شده سفالگران در ارتباط با اقتصاد ، مذهب ، ادبیات ، اساتید و الهام از اشعار شعرا نقوش بسیار زیبایی بر روی ظروف سفالین بوجود آوردند .

نقوش شامل نقوش هندسی ، نوشته های کوفی ، نقوش پرندگان و حیوانات گوناگون بوده که بر روی ظروف مختلف ، چون کاسه بشقاب ،پیاله ، خمره ، کوزه و دیگر ظروف سفالی آرایش گردیده است.