امروزه حفظ محیط زیست به عنوان یکی از جنبه‌های غیرقابل اغماض در امر توسعه پایدار مطرح است. در این رابطه استفاده از فن‌آوری‌های مختلف همچون انواع روش‌های زیستی و شیمیایی در پالایش و کنترل آلودگی‌های محیط زیست به کار گرفته شده است. در ایران نیز با شتاب گرفتن فرایند صنعتی شدن کشور و لزوم توجه بیشتر به توسعه پایدار همراه با الزامات اقتصادی، نیاز به استفاده از فن‌آوری‌های کارآمد و نوین در کنترل آلودگی‌های محیط زیست  بیش از پیش احساس می‌شود.


همانند تمامی صنایع، صنعت سرامیک نیز اثرات مخربی بر روی محیط زیست دارد. توجه به تاثیرات زیست محیطی و کنترل آن و بهینه کردن فرایند تولید و کاهش آلاینده‌ها از مواردی است که تمامی واحدهای تولیدی باید به آن دقت داشته و همواره بخشی از بودجه سالیانه خود را صرف انجام آن نمایند. قطعا کنترل فرایند تولید علاوه بر کاهش مشکلات زیست محیطی، می‌تواند به سلامت پرسنل شاغل و در بسیاری از موارد به کاهش هزینه‌های دورریز مواد و ضایعات نیز بینجامد.
صنعت سرامیک به دلایل استفاده از مواد اولیه، آب فراوان، انرژی سوختی و هم‌چنین نیروی الکتریسیته در فرایند تولید آلودگی‌هایی از قبیل اضافات و ضایعات تولیدی، گازهای خروجی از کوره، اسپری‌درایر، خشک‌کن‌ها و ...، ضایعات لعاب، آب‌های مورد نیاز برای شستشوی بال‌میل‌ها، آب‌های استفاده شده در سیستم اسپری و خطوط لعاب، آب مورد استفاده در سیستم پولیش، گرمای ناشی از انرژی گرمایی مورد نیاز و هم چنین انواع آلودگی‌های صوتی را ایجاد می‌نماید.
انتشار گازهاي گلخانه‌ا‌ي و به‌ویژه پساب‌هاي صنعتي آلوده و ساير آلاينده‌ها مقوله‌هايي است که مطرح بوده و لذا جامعه جهاني و سازما‌ن‌هاي بين‌المللي ذيربط جهت کنترل و کاهش اثرات مخرب آلودگي زيست محيطي الزاما حلقه‌هاي ضوابط و مقررات کنترلي را تنگ‌تر خواهند نمود.
در دنیای امروز هر کشوری که بتواند بر منابع بیشتری تسلط یابد، منابع موجود را بهینهتر مصرف و منابع مصرف شده را باز تولید کند، از قدرت بالاتری بهره خواهد برد. در دنیای کنونی که منابع محدود هستند، بازتولید و بازیافت منابع اهمیت بسیاری یافته است، بسیاری از صنایع موجود بیشتر از اینکه به تولید مواد جدید مشغول باشند به بازتولید و بازیافت مواد مصرف شده مشغولند.

 

 

راهکارهاي مديريت بر ضايعات
اين فرآيند مشتمل بر روش‌هاي متعددي است و به مجموعه اقداماتي اطلاق مي‌شود که در جهت بهينه‌سازي وضعيت تفکيک، جمع‌آوري، حمل، بازيافت، فروش و کنترل سايت ضايعات (از نقطه نظر تأثيرات زيست محيطي) صورت مي گيرد.
اين راهکارها به ترتيب اولويت عبارتند از:
• حذف: جلوگيري کامل از ايجاد ضايعات با بکارگيري روش‌ها، تجهيزات و تدابيري که منجر به افزايش بازده توليد، حفظ منابع و مواد اوليه پبيشگيري از اتلاف انرژي مي‌گردد.
• کاهش در منبع توليد: اجتناب از توليد بي‌رويه ضايعات و هم‌چنين کاهش و يا حذف آن از طريق تغييرات در فرآيند.
روش‌هاي معمول براي کاهش ميزان ضايعات در منبع توليد آنها شامل موارد زير است:
1- انجام عمليات به‌طور صحيح و اصولي:
الف: انتخاب دقيق تامين کنندگان و هم‌چنين مواد اوليه خريداري شده
ب: انجام به موقع و منظم تعميرات پيشگيرانه
ج: کاهش حجم ضايعات با بکارگيري روش‌هايي چون فيلتراسيون، خشک کردن و فشرده کردن ضايعات.
د: نصب درپوش و شير اطمينان بر روي مخازن حاوي مايعات و حلال‌ها
ه: جلوگيري از نشت و انتشار مواد
و: استفاده مجدد از مواد ريخته شده
2- بهبود فن‌آوري: کاهش ميزان توليد ضايعات از طريق بهبود فرآيندها و استفاده از تجهيزات پيشرفته‌اي که ضايعات کمتري ايجاد مي‌کنند (‌فن‌آوري پاک) و هم‌چنين انجام اصلاحات لازم در تجهيزات به‌منظور کاهش ضايعات توليدي.
3- تغيير در مواد اوليه مصرفي: جايگزيني مواد زيان‌بار با مواد اوليه بي‌خطر و يا کم‌خطر با مد نظر قررار دادن معيارهاي نظير تأثيرات سوء ايمني و بهداشتي، آثار منفي بر کيفيت کالا و يا ضايعات حاصله و يا آثار سوء وارده بر فرآيند توليد.
4- ايجاد تغييرات در محصول نهايي يا جانبي: اين روش مي‌تواند منجر به کاهش کلي ميزان ضايعات در فرآيند توليد گردد و اين امکان نيز وجود دارد که محصولات توليدي نهايي داراي خطرات کمتري از نظر زيست محيطي باشد.
• بازيافت: استفاده مجدد از ضايعات به منظور بکارگيري احياء و دوباره آن‌ها به‌عنوان مواد اوليه و جلوگيري از اتلاف انرژي
• تصفيه: کليه اقداماتي است که در جهت از بين بردن و يا جداسازي عناصر سمي و موجود در ضايعات و خنثي‌سازي ضايعات و در نهايت تبديل آنها به مواد کم خطر، صورت مي‌پذيرد.
• دفع: انتقال کنترل شده و مطمئن ضايعات ممکن است با اقداماتي نظير کاهش حجم، قراردادن در ظروف مخصوص، جداسازي محل دفن و نگهداري يا پايش همراه باشد.
روش‌هاي ذکر شده در مديريت بر ضايعات، بيان‌گر اين موضوع است که روش‌هاي حذف و کاهش ضايعات در منبع و يا بازيافت آن‌ها، بسيار منطقي‌تر از روش‌هاي پر هزينه‌اي چون تصفيه و دفع ضايعات توليدي است.

 

برای مطالعه متن کامل مقاله کاهش ضایعات در صنعت کاشی و سرامیک لطفا نشریه شماره 25 و 26 سرامیک و ساختمان را مطالعه نمایید.

شماره تماس جهت دریافت نشریه سرامیک و ساختمان: 44487812 الی 14