علم سرامیک

از ویژگی های منحصر به فرد این کاشی می توان به استفاده از رنگ ارغوانی بی همتا و رنگ های شاد در این کاشی و طرح گل و مرغ اشاره کرد که البته از نمونه های بسیار زیبای این هنر در شیراز می توان از مسجد نصیر الملک مشیر و مسجد وکیل نام برد. اما به گفته شهبازی معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری امروزه این هنر اصیل در آستانه فراموشی است.

استاد کاران هنر اصیل کاشی هفت رنگ معدود و انگشت شمارند به گونه ای که احتمال فراموشی این هنر اصیل بسیار زیاد است . حسین رضایی کاشی کار 60 ساله ای که حدود 40 سال از عمرش را در ساخت کاشی هفت رنگ گذرانده است می گوید: برای ساخت کاشی هفت رنگ اصیل ما از بیسکویت کاشی تا رنگ و لعاب آن را خودمان می ساختیم و در این راه مشقت فراوانی کشیده ایم ، اما امروز که من با واگذاری این هنر به پسرم خود را از این کار بازنشسته کرده ام او حاضر به یاد گرفتن و ساختن کاشی هفت رنگ اصیل شیرازی نیست و او نیز مانند همه کاشی کاران به سراغ مونتاژ یا چاپ کاشی هفت رنگ صنعتی می رود چرا که حاضر نیست پای کوره های با دمای چند هزار درجه بایستد و رنگ بسازد زیرا با وارد شدن رنگهای چینی و بیسکویت های آماده به سراغ ساخت راحت کاشی هفت رنگ می روند.

محمد رضایی پسر حسین رضایی نیز می گوید: وقتی برای هنر پدرم ارزشی قائل نیستند و هنرش گوشه کارگاه خاک می خورد قطعاً من راه او را ادامه نمی دهم امروز بیسکویت و رنگ آماده وجود دارد و با آن می توان طی چند روز چند هزار کاشی هفت رنگ ساخت و به بازار عرضه کرد. رضا عسکری که خود کاشی ساز و استاد دانشگاه است می گوید: من این هنر را نه به خاطر درآمد آن، بلکه به خاطر زیبایی و علاقه ای که به آن دارم ادامه داده ام. چون امروزه بازار از کاشی هفت رنگ ارزان اشباع شده است دیگر هیچ کس به هنر ما که کاشی دست ساز اصیل است اهمیت نمی دهد و حاضر نیست آن را بخرد. کاشی هفت رنگ صنعتی یک روزه و حتی چند ساعته آماده می شود و بسیار ارزانتر از کاشی هفت رنگ سنتی است که ساخت آن یک ماه طول می کشد.

او می گوید: کاشی هفت رنگ دست ساز از نظر استحکام امتحان خود را پس داده اما کاشی هفت رنگ صنعتی و مونتاژ از نظر استحکام نهایتا 30 سال عمر می کند و پس از این مدت شکسته و خراب می شود . این کاشی کار می افزاید: از آن گذشته کاشی صنعتی از همه جهات وابستگی محسوب می شود از نظر رنگ کاشی و حتی طرح، در حالیکه طرح و رنگ کاشی هفت رنگ همیشه بی نظیر بوده و ساخت دست استادکاران ایرانی است.

حبیب شهبازی معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس نیز نبود بازار برای فروش کاشی هفت رنگ را نگران کننده می داند و می گوید: هرچند سعی ما آموزش شاگردانی برای فرا گرفتن هنر کاشی هفت رنگ است اما این آموزش ها تا زمانی که کار آموزان به صورت عملی کار را لمس نکنند سودی نخواهد داشت و ما در آینده با مشکل استاد کاران کاشی اصیل هفت رنگ مواجه ایم چرا که بسیاری از کارآموزان حاضر به فرا گرفتن هنر در طول زمان نیستند و با دید اشتغال و درآمدزایی به آن می نگرند به همین علت هم به سراغ ساخت کاشی های آسان و با مدت زمان کم می روند.

رحمانی کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم برگزاری نمایشگاههای صنایع دستی و ارائه کاشی هفت رنگ در این نمایشگاهها، برپایی بازار فروش کاشی هفت رنگ در ایران و جهان را راهکار جلوگیری از نابودی این هنر اعلام کرد. او می گوید: شاید مهمترین راهکار موجود استخدام کردن تعدادی از استادان این فن و آموزش آن به کار آموزان به صورت عملی در کارگاه کاشی هفت رنگ است. به گفته رحمانی مجهز کردن کارگاههای کاشی زنی به کوره های برقی و ساخت کارگاههای تولید رنگ خالص نیز از دیگر راهکارهای گسترش هنر کاشی اصیل هفت رنگ است.

به هرحال اگر مسئولان چاره ای برای هنر اصیل و در حال فراموش شدن کاشی هفت رنگ نیندیشند مشخص نخواهد بود که آینده میراث فرهنگی و تاریخ ما و مرمت آنها چه خواهد بود چرا که هم اکنون نیز مرمت غیر اصولی آثار در برخی اماکن بارز و هویداست