آشنایی با صنعت سرامیک و گرانیت و مسایل موجود در این صنعت
تاریخچه کاشیکاری
کاشیکاری یکی از روشهای دلپذیر تزئین معماری در تمام سرزمینهای اسلامی است. تحول و توسعه کاشی ها از عناصر خارجی کوچک رنگی در نماهای آجری آغاز و به پوشش کامل بنا در آثار تاریخی قرون هشتم و نهم هجری انجامید.

در سرزمینهای غرب جهان اسلام که بناها اساساً سنگی بود، کاشی های درخشان رنگارنگ بر روی دیوارهای سنگی  خاکستری ساختمانهای قرن دهم و یازدهم ترکیه، تاثیری کاملاً متفاوت اما همگون و چر احساس ایجاد

می کردند.

جز مهم کاشی لعاب است. لعاب سطحی شیشه مانند است که دو عملکرد دارد: تزئینی و کاربردی. کاشی های لعاب دار نه تنها باعث غنای سطح معماری مزین به کاشی می شوند بلکه به عنوان عایق دیوارهای ساختمان در برابر رطوبت و آب عمل می کنند.

 تا دو قرن پس از ظهور اسلام در منطقه بین النهرین شاهدی بر رواج صنعت کاشیکاری نداریم و تنها در این زمان یعنی اواسط قرن سوم هجری، هنر کاشیکاری احیا شده و رونقی مجدد یافت. در حفاری های شهر سامرا، پایتخت عباسیان، بین سالهای 836 تا 883 میلادی بخشی از یک کاشی چهار گوش چند رنگ لعابدار که طرحی از یک پرنده را در بر داشته به دست آمده است. از جمله کاشی هایی که توسط سفالگران شهر سامرا تولید و به کشور تونس صادر می شده است می توان به تعداد صد و پنجاه کاشی چهار گوش چند رنگ و لعابدار اشاره کرد که هنوز در اطراف بالاترین قسمت محراب مسجد جامع قیروان قابل مشاهده اند. احتمالاً بغداد ، بصره و کوفه مراکز توید محصولات سفالی در دوران عباسی بوده اند. صنعت سفالگری در عراق در دهه پایانی قرن سوم هجری رو به افول گذاشت و تقلید از تولیدات وابسته به پایتخت  در بخش های زیادی از امپراتوری اسلامی مانند راقه در سوریه شمالی و نیشابور در شرق ایران ادامه یافت. در همین دوران، یک مرکز مهم ساخت کاشی های لعابي در زمان خلفای فاطمی در فسطاط مصر تاسیس گردید.

نخستین نشانه کاشی کاری بر سطوح معماری، به حدود سال 450 هجری قمری باز می گردد که نمونه ای از آن بر مناره مسجد جامع دمشق به چشم می خورد. سطح این مناره با تزئینات هندسی و استفاده از تکنیک آجر کاری پوشش یافته، ولی محدوده کتیبه ای آن با استفاده از کاشی های فیروزه ای لعابدار تزئین گردیده است.

شبستان گنبد دار مسجد جامع قزوین(509 هجری قمری) شامل حاشیه ای تزئینی از کاشی های فیروزه ای رنگ کوچک می باشد و از نخستین موارد شناخته شده ای است که استفاده از کاشی در تزئینات داخلی بنا را در ایران اسلامی به نمایش می گذارد.

در قرن ششم هجری کاشی هایی با لعاب های فیروزه ای و لاجوردی با محبوبیتی روزافزون رو به رو شد و به صورت گسترده در کنار آجرهای بدون لعاب به کار گرفته شده است.

تا اوایل قرن هفتم هجری ماده مورد استفاده برای ساخت کاشی ها گل بود اما در قرن ششم یک ماده دست ساز که به عنوان خمیر سنگ یا خمیر چینی مشهور بود معمول گردید و در مصر و سوریه و ایران مورد استفاده قرار گرفت.

در دوران حکومت سلجوقیان و در دوره ای پیش از آغاز قرن هفتم هجری تولید کاشی توسعه خیره کننده ای یافت. مرکز اصلی تولید شهر کاشان بود. تهداد بسیار زیادی از گونه های مختلف کاشی چه از نظر فرم و چه از نظر تکنیک ساخت در این شهر تولید می شد. اشکالی همچون ستاره های هشت گوش و شش گوش، چلیپا و شش ضلعی برای شکیل کردن ازاره های درون ساختمان ها با یکدیگر ترکیب می شدند. در این دوران از سه تکنیک لعاب تک رنگ، رنگ آمیزی مینایی بر روی لعاب و رنگ آمیزی زرین فام بر روی لعاب استفاده می شد.

تکنیک استفاده از لعاب تک رنگ ادامه کاربرد سنتهای پیشین بود اما در دوران حکومت سلجویان، بر گستره لعاب های رنگ شده، رنگ های کرم، آب فیروزه ای و آبی لاجوردی-کبالتی نیز افزوده شد.

در اوایل دوره ایلخانی تکنیک زرین فام بر روی لعاب بدون هیچ رنگ افزوده ای به کار برده می شد. لکن در ربع پایانی قرن هفتم رنگ های لاجوردی و فیروزه ای به میزان اندکی مورد استفاده قرار گرفتند.

با رو به زوال نهادن حکومت ایلخانان در اواسط قرن هشتم عصر طلایی کاشی پایان یافت. کاشی های معرق-موزازییکی-تک رنگ و نه چندان نفیس  در رنگهای متفاوت جانشین قابهای عظیم زرین فام و کتیبه ها شدند.

با توجه به وقت گیر بودن نصب کاشی های معرق در اواخر قرن نهم هجری تکنیک ارزان تر و سریع تری با نام هفت رنگ جایگزین آن شد. این تکنیک ترکیب رنگهای مختلف و متعددی را بر روی کاشی ممکن ساخته بود. همچنین در این شیوه رنگها مجزا بودند و در مرزهای یکدیگر نفوذ نمی کردند. زیرا توسط خطوط رنگینی مرکب از منگنز و روغن دنبه از هم جدا می شدند.

در قرن دوازدهم هجری با روی کار آمدن زندیه عمارت سازی در اندازه ای جاه طلبانه به ویژه شیراز پایتخت زندیه از سر گرفته شد و به همین دلیل جنبش جدیدی در صنعت کاشی سازی به وجود آمد. در این عصر تصاویر کاشی ها با نوعی رنگ جدید صورتی که در دوران حکمرانی قاجار نیز استفاده می شده نقاشی می شوند.