علم سرامیک

در ابتدا تیمچه به عنوان بازارچه کوچک شناخته می شود . تیمچه صرافیان آباده حدود 120 سال پیش به دست توانای استاد رضا یزدی واقع در بافت قدیم شهر (بازار کهنه ) ساخته شده است . مالک اصلی ساختمان حاج محمد صادق لطفعلی خان بوده که بعدها در تملک آقایان محمود و احمد صرافیان قرار می گیرد. در این تیمچه حاج احمد و محمود به تجارت و داد و ستد مشغول بودند ، کالائی از قبیل چای ، قاسنی، کشمش، فرش ، بادام ، کتیرا صادر می شده و بیشترین واردات آنها خشکبار بوده است. مساحت عرصه این بنا حدود 1080 متر مربع ، اعیانی دو طبقه حدود 1050 متر مربع می باشد ، مساحت شش باب دکان جزء طبقه همکف 5/118 متر مربع است ، درب ورودی تیمچه از جنس چوب که حاشیه و چهار چوب آن به طرز زیبائی منبت کاری شده است. روی در دو کوبه وجود دارد که کوبه سمت راست مخصوص خانمها و کوبه سمت چپ مختص آقایان بوده است . سر در آن به صورت نیم دایره با اشکال شیر و گل و بوته گچکاری شده است. در ضمن این اثر در سال  1367 به شماره  1932  به ثبت آثار ملی ایران رسیده است. همچنین این بنا به عنوان اولین بازارچه صنایع دستی استان به بهره برداری خواهد رسید.

ا
این کاروانسرا در کناره شرقی رودخانه ایزدخواست و در شرق قلعه باستانی بنا شده است . که یکی از 999 کاروانسراهائی است که شاه عباس صفوی بنا کرده و از نظر معماری و زیبائی و استحکام بخشی و همچنین وسعت ، یکی از کاروانسراهای نمونه در نوع خود میباشد. طول هر ضلع حیاط  کاروانسرا 35 متر است و مساحت تمام کاروانسرا حدود 4000 متر مربع است . در ردیف جلو اطراف حیاط در اضلاع شمالی و شرقی و همچنین جنوبی 20 باب اتاق 3*3 متری که هر اتاق دارای یک ایوان 5/2*3 متری میباشد.درب کاروانسرا در وسط ضلع غربی قرار دارد و دارای سر سرای بلندی در حدود 10 متر میباشد ورودی طبقه اول یک طبقه ساختمان شامل یک تالار و چند اتاق دیگر ساخته شده است و دو ایوان در طرفین آن میباشد و از طرف چپ و راست  در ورودی پله خورده و به بالا میرود . از این کاروانسرا از حدود سال 1324 تا 1350 شمسی به عنوان ژاندارمری استفاده میشده است. در ضمن این اثر در سال  1354  به شماره     1112  به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.
 

قلعه ایزدخواست متعلق به دوران ساسانیان را می‌توان یکی از شاخص‌ترین آثار این منطقه توصیف کرد که با سبک معماری خود یکی از عجایب و نمونه های چشمگیر شهرسازی و مهندسی زمان قدیم ایران است.درابتدای دشت وسیع آباده درآخرین نقطه غربی به فاصله 60 کیلومتر از آباده به طرف اصفهان هر مسافری به شهر ایزدخواست می رسد. این شهر با قلعه تاریخی خود با توجه به قدمت بیش از2000 سال می‌تواند چند روز برای تماشا و گردشگری، هر مسافری را متوقف کند.با کمترین هزینه امنیت قلعه و ساکنان داخل آن تأمین می‌شده است چون از سه طرف با پرتگاهی تقریباً بر حالت عمود نسبت به کف زمین با ارتفاعات مختلف از6 تا 15متر، حتی با کمک ادوات جنگی برای سربازان دشمن غیر قابل نفوذ بوده است.فقط از یک طرف به قلعه دسترسی بوده که آن هم با حفر زمین حدود 30 متر طول و4 متر عرض با عمق 4 متر عملاً نفوذ به داخل قلعه غیر ممکن بوده است.در داخل قلعه منازل حیاط نداشته اند و پشت بام طبقه اول، حیاط طبقه دوم بوده است و همه در یک همزیستی قوی در قلعه سکونت داشته‌اند و با استفاده از اضافی چوب سقفها برای خانه‌های اطراف حصار قلعه، بالکن ایجاد کرده‌اند. دیوارها در پایین به صورت سنگ چین هستند که مانع از پوسیدگی خشت ها می‌شده و در بالا از خشت خام استفاده شده است.سقف های بعضی مکان ها مخصوصا  طویله ها که در اولین طبقه قرار دارند و سقف طاقچه های داخل اتاق ها به صورت هلالی و بعضا جناقی است که مطابق با سبک دوره ساسانیان می باشد.وجود آتشکده در تقریبا وسط قلعه کمی بیشتر به سمت شمال یادگار زندگی پررونق آنها در زمان قبل از اسلام است. بودن آتشکده در آن زمان نشان از وجود موبد یا موبدان و طبقه اشراف و درباریان در قلعه ایزدخواست بوده است.سردر قلعه به علت نامعلومی تخریب شده و با همان مصالح بجای مانده از سردر قبلی مجددا به صورت فعلی بازسازی شده است و فقط درب چوبی آن عوض شده است.

در حدود دو قرن پیش به علت تخریب حمام قلعه، شخصی با هزینه سفر حج خود یک باب حمام با کلیه امکانات و تزئینات آن زمان به سبک حمام های دوره صفوی می سازد که یکی از زیباترین بنا های داخل قلعه محسوب می شده است.خانه سازی در قلعه نیز در حد بی نظیری بوده که ضمن استفاده کردن از مصالح چوب و گل به صورت خشت کمترین سنگینی را بر کف قلعه ایجاد کرده و همچنین توانسته اند ساختمانهایی را در 5 طبقه بسازند که با امکانات آن زمان در یک فضای محدود بسیار قابل تامل است که هم جواب ازدیاد جمعیت را می داده و هم با استفاده از ارتفاع طبقات، چشم اندازی بسیار زیبا به وجود می‌آمده که مردم هم می توانستند زمینهایکشاورزی خود را از داخل خانه تماشا کنند و هم در دل طبیعت باشنداما آنچه امروز از این قلعه و خانه های روستایی تاریخی اطراف آن باقیمانده ویرانه هایی از دیوارهایی بوده که بر فراز تپه ای واقع شده و کوچکترین اثری از نگهداری نیز در آن دیده نمی‌شود.قلعه‌ای که روزی دشمنان هیچ راه نفوذی را در آن نمی‌توانستند پیدا کنند امروز زوال و فرسایش به خوبی راه تسخیر آن را پیدا کرده و مرتب نیز در خود فرو می برند و گویی برای متولیان امر رسیدگی به این قلعه هیچ جذابیتی ندارد.

این بنای هشت گوش به سبک کلاه فرنگی شیراز (زندیه) ساخته شده . این بنا از سطح زمین حدود یک متر بلند تر است خود بنا از خشت و گل است و داخل بنا باآجرهای مربع شکل فرش شده است. سقف بنا توسط نجاری بنام علی کاکا منصور ساخته شده که ایشان هم از برادران امامی که منبت کاران قابلی بودند دعوت میکند تا سقف را آینه کاری یا منبت کنند. در ضمن این اثر در سال    1379به شماره    3408   ثبت آثار ملی ایران رسیده است.

این بنا در حدود 100 سال پیش ساخته شده است زیر بنای این ساختمان در دو طبقه قریب به 500 متر( مساحت باغ حدود 15000 متر مربع  میباشد در حالحاضر طبقه همکف این ساختمان دارای 6 اتاق می باشد که قبلاٌ به جای این اطاقها سالن بزرگی وجود داشته است که وسط این سالن روبروی در ورودی ساختمان راه پله ای  سنکی بهطبقه بالا راه داشته . در قدیم این راه پله از خشت و گل  وآجر ساخته شده بود ، طبقه دوم نیز شامل اطاقهایی است با ابعاد 7*4 . روی سقف این اطاقها با تخته های 30*30وزوارهای چوبی به عرض 3 سانتی متر و  با نقوش هندسی منظم به شکل شطرنجی مورب کار شده است. هر اطاق دارای سه درب به سمت ایوان می باشد . دور تا دور این ساختماندر طبقه بالا بالکنی به عرض 5/2 متر ساخته شده که روی این بالکن 28 ستون قرار دارد جنس این ستونها از چوب است وروی آن گچبری شده است . سر ستونها هم به طرز زیباییگچبری شده است . ضمنا" این بنا در  تاریخ  1382 به شماره 6807 جزء آثار ملی به ثبت رسیده است.