شهرستان آباده

آباده يا آپاتيه شمالی‌ترين شهراستان فارس يکی از اولين مراکز سکونت بشر اوليه در فلات پهناور ايران بوده است. سفرنامه‌های بسياری به طور مستقيم يا غير مستقيم از وجود مدنيتی شکوفا در آباده خبر داده‌اند از جمله فارس نامه وسفرنامه پير لوتی در کتاب به سوی اصفهان و ... در دوران طلايی امپراتوری پارسيان آباده در مسير شاهراه هخامنشی بوده است و وجود چاپارخانه در چهل زرعی در حوالی آباده دليل بر اين مدعاست.بعد از اسلام تمدن آباده در سير تحول جديدی قرار گرفت و شکوفايی مجدد فرهنگی در آباده (بعد از مسلمان شدن زرتشتيان آباده وجود قلاع گبری متعدد و بنا های عهد ساسانی و حتی قبل از آن دليلی محکم برای سکونت زرتشتيان متعصب در اين ديار است) مربوط به زمان تبعيد آخرين شاهزادهٔ سلسله فخيمه سلطنتی صفويه (شاه اسمعيل سوم) به آباده می‌باشد. بعد از تبعيد شاهزاده به آباده برای راحتی و در عين حال کنترل فعاليت های وی قلعه و حمامی در آباده ساخته شد.شاهزاده و همراهانش در اين قلعه باقی عمر را سپری نمودند.شاه اسمعيل سوم در دوران تبعيد در آباده به ساختن چاقو مبادرت ورزيد بدين سان اهالی آباده لقب شاهزاده چاقو ساز را به ايشان دادند.(بعضی از مردم آباده معتقدند فقر مالی تحميل شده از طرف افغان ها و يا افشاريان دليل چاقو ساز شدن شاه اسمعيل شده است ولی بعضی ديگر معتقدند که وی با اين عمل نمادين قصد رساندن مفهومی خاص و کليدی را داشته است) بعد از اينکه کريم خان زند(وکيل الرعايا) شيراز را به پايتختی بر گزيد راه برای ترقی هر چه بيشتر آباده هموار تر شد. بی شک موقعيت جغرافيايی خاص آباده و مجاور بودن با شهر هايی چون شيراز اصفهان يزد نيز در تکامل سريع آباده بی تأثير نبوده است. دو مورد ازمواردی که ميتوان از آنها به عنوان دلايل ديگر پیشرفت آباده در زمينه‌های علمی فرهنگی هنری و موسيقی نام برد که البته تا به حال کسی در آن زمينه تحقيق مفصلی انجام نداده(تنها کسی که در اين مورد در حال تحقيق است آقای مهندس عطاء الله آگاه فرزند دکتر محمد حسين آگاه می‌باشد که در حال حاضر مقيم انگليس می باشند.)عبارتند از : اکثر جمعيت آباده را مسلمانان تشکيل ميدهندو بقيه را بهاييون، بابيون، ازليون، شيخيون و فرقه‌های مختلف صوفيه تشکيل میدهند. چند فرهنگی و چند مذهبی بودن جامعه آباده، نکات مثبت و منفی زيادی برای تمدن آباده به همراه داشته است که نياز به کارشناسی دارد که از عهدهٔ ما خارج است. مهمترين مراکز تجمع بهاييان در آباده عبارتند از: 1- همت آباد(مهد قالی بافی آباده) 2- کوشکک(حشمتيه) 3- درغوک 4- وزير آباد 5- چنار 6- نجف آباد 7- نصرت آباد

تأثير تعداد کثير دراويش و شيخيون بر جو جامعه آباده به طور کامل مشهود است و در زمان خود نياز به بررسی... بيشتر دراويش آباده از فرقه‌های شاه نعمت الله ولی (محل تجمع جزمودق يا گزميده) و سلطان عليشاهی گنابادی هستند.دراويش آباده هنوز نيز در آباده مجالس خاص خود را به طور هفتگی بر گزار می کنند(منزل شخصی مسعود خان اعرابی و منزل آقای سرهنگ پور). در گذشته دراويش بزرگ زيادی از آباده ديدن کرده‌اند و به اصطلاح با دراويش آباده(دراويش گزميده و بهمن) صفا کرده‌اند از جمله ميتوان از ذوالرياستين عارف ستوده نام برد.

مهمترين خاندان  درويش آباده عبارتند از:

• نعمت اللهی های گزميده و بهمن

مسلمانان آباده نيز سهم بسزايی در آبادانی ديار خود به عهد داشته اند.کثرت تعداد مسلمانان موفق آباده‌ای دليلی مستدل بر ين مدعاست. متنفذترين خاندانهای مسلمان آباده عبارتند از:

1- رضانيا ( رضاخانيها – داروفروشان )  2- امامی ( کرجه ايها )  3- دايی و داهی (  حاج علی اکبريها ) 4- سلطانی(هرندی - حاج عليخانيها) 5- موحد 6- دانا 7- واعظ زاده 8- اديب زاده 9- فروهر 10- حمزه پور ( پور حمزه ) 11- چوبينه ( گل محمديها ) 12- اميد سالار  13- فيروزی 14- صرافيان 15- تمدن 16-حقيقت کش 17- مسعودی 18- باستانی 19- صدری 20- نادری 21- فرهنگيان 22- صداقت کيش  23-  ظهير امامی   24- اعرابی ( درغوکيها )  25- نيککار  26- پاکزاد  27- حکمت  28- هادی پور  29- يداللهی  30- زائر پور  31- صارمی  32- معمار مشرفی  33- رياحی  34- رياضی  35- کديور 36- خادم الحسينی  37- وفا  38- آستانه 39 - سپهر 40- فرزان و فرزانه  41- معمار زاده 42- فرهود  43- ديوان- سورمق 44- وشن زائر 45- حميدی 46-افنان 47-فروزان

اشرافيترين خاندانهاي آباده عبارتند از خاندانهاي آگاه و قربان.

مشاهير و معاريف قديم آباده

1- سراج الحکماء آگاه -ايشان از طرف ناصرالدين شاه قاجار بدين لقب مفتخر گرديدند. اولين پزشک تجربی آباده- فيلسوف 2- دکتر محمد حسين آگاه- فرزند سراج الحکماءآگاه - معروف به دکتر خان 3- دکتر بديع الله آگاه- فرزند سراج الحکماءآگاه 4- دکتر مسيح الله آگاه- فرزند محمد حسين آگاه(متولد 1289- فارغ التحصيل از دانشگاه بيروت) 5- دکتر حبيب الله آگاه- فرزند محمد حسين آگاه- ساکن شيراز مطب ايشان در خيابان قاآنی کهنه بالاتر ازخيابان منوچهری می‌باشد. 6- مهندس عطا الله آگاه - فرزند محمد حسين آگاه- ساکن انگليس- در ضمن در محل اقامت خود به روزنامه نگاری و نوشتن مشغول می باشند.سابق در صنايع نفت جنوب فعاليت ميکردند. 7- طليعه آگاه- فرزند محمد حسين آگاه- از نخستين مدرسين رشته پرستاری دانشگاه  شيراز   8-  مهندس  هدايت الله فروهر-  متولد 1279 -  مهندس معدن  از  بريتانيا –  انگلستان  9- پروفسور روح الله عباسی- متولد 1305- از يک خاندان تهيدست- از اعضای سابق حزب توده- ساکن فرانسه 10- دکتر ذبيح الله قربان- فرزند حاج علی خان-از بانيان تاسيس دانشگاه شيراز- متولد 1284- فارغ التحصیل از دانشگاه پزشکی بيروت 11- دکتر کيهان قربان- اولين خانم پزشک آباده- فرزند حاج علی خان  -  خواهر  دکتر ذبيح الله قربان-فارغ التحصيل از بيروت  12- دکتر دانا- ملقب به دکتر اعلم الملک 13- عزيز دانا- حقوقدان 14- مهندس اورنگ دانا - مهندس راه و ساختمان 15- ميمنت دانا- انديشمند- پرستار- مترجم - کتاب پر (به معنی پوشش پرنده)از ترجمه‌های موفق ايشان می‌باشد- تا آخر عمر مجرد باقی ماندند 16- رضا تمدن- حقوقدان و دولتمرد 17- دکتر عنايت الله روشن-ساکن آمريکا 18- دکتر امانت الله روشن-ساکن آمريکا 19- دکتر پری روشن- ساکن استراليا 20- دکتر امان الله روشن زائر- متولد1286 در همت آباد 21- مهندس هوشنگ فرحبخش- فوق ليسانس کشاورزی 22- عطاالله باستانی - فوق ليسانس شيمی - تمام عمرشان صرف فعاليت های علمی و آموزشی شده است- از گردانندگان کلاسهای کنکور درتهران- متولد 1305 23- دکتر بديع الله فيروزی- فرهيخته بنام آباده- دکترای جغرافيا- ساکن سوئيس 24- وجيه الله فيروزی 25- تيمسار سيف الله همت- موفقترين ارتشی آباده- متولد 1277در روستای همت آباد 26- دکتر سر الله خان همت- برادر تيمسار همت - مدتی رئيس بيمارستان عيسی بن مريم اصفهان بود 27-  دکتر کريم واعظ زاده -  فرزند علی آقا واعظ زاده - متولد  1310-  جراح عمومی- ساکن شيراز 28-  قدرت الله  کاردان -  وکيل دادگستری  29-  مهندس  حسين  اميدسالار  30-   احمد  اميدسالار  31- محمدرضا اميد سالار- متولد 1287- از خاندانی اصیل(جای ابهام است زيرا ميگويند اميد سالارها در اصل ازابرکوه يا ابرقوهستند) که نسبشان به خاندان سلطنتی صفويه ميرسد- از نوادگان شاه اسمعيل سوم که بعد از روی کار آمدن افغان ها به آباده تبعيد شد- به نقل از کتاب رسم التواريخ اثر محمد هاشم آصف(رستم الحکما) به اهتمام محمد مشيری انتشارات امير کبير1352 صفحات 383-382- محمد رضا اميد سالار از شاگردان مرحوم نظام وفا بوده است 32- عنايت الله امام- فرزند امام جمعه سابق آباده- رئيس سابق فرهنگ آباده- از زحمت کشان تعليم و تربيت در آباده 33- مهندس عطا الله امام- برادر عنايت الله امام 34- حسين امام- ليسانس شيمی - خواهرزاده عطاالله و عنايت الله 35- دکتر اکبر امامی- داروساز 36- اصغر امامی- ليسانس زيست شناسی 37- دکتر حسين امامی 38- مهندس حسن امامی-در ذوب آهن اصفهان فعاليت می‌کند 39- مهندس خسرو امامی 40- مسعود امامی- شاعر - صغادی 41- زهره امامی- دبير 42- دکتر مجدالدين يداللهی- داروساز 43- دکتر منصور يداللهی 44- نورالدين يداللهی 45- دکتر هوشنگ خضرائی- ساکن انگليس 46- اورنگ خضرائی- شاعر نوپرداز- انديشمند- صغادی-متولد 1323 47- نصرت الله اميدوار- ادريس آبادی- دبير-ليسانس شيمی 48- فتح الله اميدوار- ادريس آبادی - دبير- ليسانس فيزیک 49- دکتر صرافيان 50- دکتر ايرج هادی پور 51- شکوه هادی پور(نعمت اللهی)- همسر ايرج هادی پور-ليسانس ادبيات فارسی 52- اسحاق هادی پور 53- دکتر زمانی- علوم آزمایشگاهی 54- دکتر منصور شريفی 55- يدالله معمار مشرفی- ليسانس رياضی - ساکن آباده 56- کريم گنجی-ليسانس ادبيات فارسی 57- شيرين داهی- دبير با سابقه- ساکن آباده- ليسانس زيست شناسی 58- زهرا شفيعی-ليسانس زيست شناسی 59- سيما فرزان فر- ليسانس علوم اجتماعی 60- مینو حميدی- اولين خانم آباده ايی که وارد فعاليت های سياسی شد- درغوکی-مترجم- ليسانس حقوق از دانشگاه تهران- کاردار سفارت ايران در ايتاليا در زمان په علی سعادت - دوم راهنمايی - آبادهلوی- ساکن تهران 61- ناهيد فروهر- دبير-ليسانس زيست شناسی 62- مهندس منيره صدری 63- محمد تقی صداقت کيش- ليسانس ادبيات فارسی 64- محمد علی صداقت کيش- ليسانس رياضی 65- دکتر جمشيد صداقت کيش- محقق شهير- ساکن شيراز 66- دکتر شکوفه حمزه پور 67- دکتر محمد رضا نادری- در دوران جوانی درشيراز خودکشی کرد 68- مهندس ناصر فتاحی 69- مسيح حکمت- استاد شهير فيزيک 70- سرهنگ عزيز الله حکمت 71- سرهنگ اسدالله اعرابی-فرزند امير قلی- متولد 1306در روستای درغوک- ساکن تهران- از بزرگ ارتشيان آباده- رئيس سابق نيروی انتظامی شيراز در زمان پهلوی- رئيس پليس راه کل کشور 72- اياز شهرياری- متولد 1305- نويسنده- محقق- شاعر- دبير- ليسانس حقوق 73- دکتر خليل سعادت 74- عطاءالله سعادت- باستان شناس- پدر پروفسور سعادت 75- دکتر ناصر کديور 76- رهبر آقا آگاه- فرزند بديع الله آگاه 77- دکتر سيروس منصف 78- شفيع زمانی- ليسانس علوم عربی 79- تقی صدری- ليسانس حقوق 80-  هوشمند  عقيلی - درغوکی- آوازه خوان لوس انجلسی-ليسانس زبان انگليسی 81- مهندس رجائی- اولين مهندس نفت آباده 82- دکترحبيب حقيقت کش 83- دکتر جليل حقيقت کش- اولين دندانپزشک آباده 84- احمد حقيقت کش 85- محمد کاظم رضانيا- ليسانس زيست شناسی- شهردار سابق آباده 86- مهندس محمد رضانيا 87- دکتر محمد صادق رضانيا- داروساز 88- دکتر احمد رضانيا- داروساز 89- دکتر ماجد رضانيا 90- مهندس هوشنگ رضانيا 91- عليرضا رضانيا- ليسانس جغرافيا-مؤلف کتاب جغرافيای محل که در دبيرستانهای شهر تدريس می شده 92- ابوالقاسم رضانيا- ليسانس جغرافيا 93- اکبر رضانيا- ليسانس زبان انگليسی 94- دکتر محمد رضانيا 95- دکتر حسين رضانيا- راديوتراپ 96- دکتر محمد رضا فرزانه- راديولوژيست 97- دکتر حيدر  نعمت اللهی 98 - دکتر بهرام کديور- فوق تخصص جراحی ترميمی ( پلاستيک ) -  ساکن آمريکا 99- مهندس بهمن کديور- الکترومکانيک 100-دکتراسفنديارکديور-فوق تخصص جراحی ترميمی(پلاستيک)- ساکن آمريکا 101- دکتر لاله کديور- متخصص پوست و مو 102- دکتر حکيمه کديور - متخصص حلق و گوش و بينی 103- فروغ کديور- روانشناس 104- دکتر عليمحمد حسينی 105- مسيح خان مسعودی -  استاد بنام فيزيک  106- مهندس مسعود مسعودی 107- دکتر جليل مسعودی- اقتصاد 108- مسعود دايی 109- محمد رضا دايی- مدتی رئيس دبيرستان ايرانيان در عراق بود سپس به ايران مراجعت کرد و بر اثر سانحه تصادف در گذشت -  ليسانس ادبيات فارسی  110-  محمد رضا داهی - مهندس کشاورزی -  اخيرا طرحی برای درختکاری در آباده تنظيم نموده‌اند با کمک نکو داهی و بهرام داهی 111- جلال چوبينه- فرزند محمد- متولد 1305-ليسانس ادبيات فارسی- نويسنده- شاعر- روزنامه نگار- طنز نويس- دبير- معاون اداره فرهنگ آباده زمان رياست آقای مينو- ساکن فولاد شهر اصفهان 112- جليل چوبينه- فرزندمحمد- متولد 1310-ليسانس حقوق- ساکن تهران- دبير - نقاش 113- ناصر چوبينه-فرزند مرتضی- متولد 1309- اولين ليسانس زبان فرانسه آباده- دبير سابق و بانکدار با تجربه امروز- ساکن تهران 114- مهندس منصور چوبينه -  فرزند مرتضی - متولد 1313 -  فوق ليسانس راه و ساختمان -  ساکن تهران 115- دکتر مهردخت چوبينه- فرزند مرتضی- متولد 1316- متخصص بيهوشی- ساکن مريلند آمريکا 116- جلال ذوالفنون- نوازنده بنام سه تار-استاد موسيقی 117- محمود ذوالفنون 118- حبيب نيککار- وکيل دادگستری  119 -  آقای  حکيم زاده- ليسانس زيست شناسی 120-  مهندس  امان الله  زائرپور 121- دکتر صانعی بهمنی 122- هوشنگ معمارزاده- درغوکی- سردبير سابق گل آقا- نويسنده کتابهای غوغولی و موغولی برای کودکان- طنز پرداز 123- پروفسور سعادت 124- پروفسور محمود رضا شهرياری-فرزند اياز شهرياری 125- دکتر بيژن اعرابی-فرزند حاج حسن 126- مرضيه - خواننده 127- بهمن دادگستر - روانشناس - فرزند اسفنديار دادگستر 128- امين گرامی 129- دکتر سهراب گرامی 130- دکتر سيروس گرامی 131- دکتر پروين کديور 132- سرگرد علي اصغر حمزه پور 133- دکتر مهربانو حمزه پور 134- دکتر فرهود رهنما- فرزند عوض - دکترای اقتصاد- ساکن کانادا 135- مهندس منوچهر آزموده-نفت - ساکن امريکا 136- دکتر مهدی شفيعی- فرزند احمد - متخصص اورولوژی

اولین آقا معلم مکتبخانه‌های آباده عبارتند از: 1- عباس اديب پدر غلامرضا اديب زاده و پدر بزرگ منوچهراديب زاده 2- میرزا طبيب 3- جد خاندان خادم الحسينی 4- جد خاندان رايگان اولين بانوی معلم مکتبخانه‌های آباده سرکار خانم طيبه چوبينه(دختر عموی بزرگ خانم ها وجيهه چوبينه و محبوبه چوبينه و ذبيح الله چوبينه(کارمند بازنشسته - ساکن شيراز)که علاوه بر تدريس خواندن و نوشتن سواد علم حساب ورياضی داشته است و دختران اعيان و اشراف آباده از محضرشان سالها استفاده نموده اند) آقا ميرزا قابيل آباده ايی(ميرزا عباس قابل يا قابيل که در ظهر جمعه 29 ربيع الاول 1321 ق از يزد رهسپار آباده شد و در آباده سکونت کرد و بعدها به آقا ميرزا قابل آباده ايی معروف شد) نويسنده کتاب تاريخ آباده و توابع به سال1900 ميلادی (1280 هجری شمسی) اولين تاريخ نويس آباده بوده است. "برگرفته از مقاله ترجمه شده توسط آقای سپهر منوچهری در مورد آباده 2005_2001ميلادی در اينسيکلوپديا دانشگاه کلمبيا ايالات متحده" استادان بزرگ گيوه دوز آباده سه برادر به نام های محمد آقاچوبينه و مرتضی خان چوبينه و مصطفی خان چوبينه بوده‌اند که هر سه در آباده فوت شده‌اند و هنر گيوه آباده تا ابد به اين سه برادر هنرمند مديون است.استادان شهير منبت کاری آباده اغلب از خاندان صنيعی و امامی(معروفترين آنها استاد احمد امامی منبت کار کاخ مرمر در تهران)و علی الخصوص خاندان منبتی بوده و به حق استاد بزرگ و عالی قدر مرحوم حسين منبتی باعث کمال و ترقی منبت آباده شدند.ديگر استادان بنام منبت و قاشق تراشی قديم آباده عبارتند از:احمد خان زائر پورکه علاوه بر وقوف کامل به هنر منبت سازنده آلات موسيقی نيز بوده اند(کمانچه استاد علی بهادری از آثار ارزشمند ايشان می‌باشد)و همچنين استاد روح الله فروتن در زمينه منبت و کربلايی عباس قاشق تراش استاد چيره دست سازنده قاشق های دوغ خوری نفيس (پدر حبيب آقا رضانيا و پدر بزرگ عزيز رضانيا) را نام برد. چه نيکوست در اينجا يادی کرده باشيم از استاد شهير سازنده تار و همچنين نوازنده تار آباده... و او کسی نيست جز آقا سيد حبيب ذوالفنون (خالقی)پدر استاد جلال ذوالفنون و استاد محمود ذوالفنون. از شاخصترين شاعران قديم آباده ميتوان از حيدر علی مداح درغوکی ملقب به مذنب(کتاب اشعار مذنب توسط آقای عبدالرسول رضانيا در گذشته ويرايش و مرتب شده است) را نام برد و در افواه آباده از بهيه خانم زائر پور به عنوان اولين خانم شاعر آباده نام برده ميشود. مرحوم حاج علی خان قربان پدر دکتر ذبيح الله قربان از اولين اشخاصی بودند که به حفر قنات در اين ديار همت گماشتند و باعث رونق کشاورزی و علی الخصوص باغداری شدند. شهرت قديم آباده به مرکز توليد ميوه شيراز و اصفهان نتيجه کوشش اشخاصی چون حاج علی خان می‌باشد. استادان بنام خوشنويسی در آباده عبارتند از :استاد بديع الله مرادی و امين آقا امينی و غلامرضا اديب زاده.

نام تکيه:آباده ايی محل تکيه:آباده - شمال فارس دوره ساخت:قاجاريه مناسبت نام گذاری:بنام حاج محمد جعفر آباده ايی متوفی به سال 1280هجری قمری مفاخر آرميده در اين تکيه عبارتند از:

حاج ميرزا احمد عمادالواعظين

حاج سيد احمد مرندی ميرزا اسد الله اشتری ملا اسماعيل نقنه ايی ميرزا محمد منجم حسين امامی نائينی

جلال چوبينه

جلال چوبينه در سال 1305 ه.ش در يکی از خاندانهای اصيل و فرهنگی آباده پا به عرصهٔ حيات نهاد. پدر ايشان مرحوم آقا محمد چوبينه و مادرشان مرحوم محبوبه چوبينه بودند.

پدر بزرگ پدريشان مرحوم گل محمد خان چوبينه و پدر بزرگ مادريشان مرحوم استاد آقا جان چوبينه(استاد شهير پارچه بافی و قلم کاری در آباده) بودند. وی بيش از هفت سال نداشت که وارد مدرسه شد. سه سال اول ابتدايی را در آباده (مدرسه‌های حافظ و فردوسی)و سه سال بعدی تحصيلات ابتدايی را در شيراز به اتمام رساند.دوران دبيرستان ايشان در مدرسه سعدی سپری شد.در سال 1322 وارد دانشسرای مقدماتی شيراز شد و بعد از اخذ ديپلم به سال 1324به سمت معاونت آموزش و پرورش آباده (فرهنگ) و رياست کار گزينی اين اداره در زمان رياست آقای مينو منصوب شدند.ايشان به مدت پنج سال در اين پست دولتی مشغول به خدمت بودند تا اينکه در سال 1329 برای اخذمدرک کارشناسی ادبيات فارسی وارد دانشگاه شيراز شدند. در سال1333افتخار داشتن مدرک ليسانس ادبيات فارسی نصيب ايشان شدو زندگی ايشان در مسير جديدی قرار گرفت.جلال چوبينه از آغاز سيکل اول به نوشتن علاقه وافر داشت و هنوز شانزده بهار از عمرش نگذشته بود که اولين قطعهٔ ادبيش به نام قلب کودک در روزنامه بهار ايران به چاپ رسيد . ايشان علاوه بردبيری بيشتر وقتشان صـرف نوشتـن مقـالات اجتماعی فرهنگی و طنز مي شده است و با روزنامه‌های پارس شيراز و اجتماع ملی و مجله‌های واژه و فروغ تربيت همکاری داشتند و در ضمن داستان ها و تحقيق های ايشان در مجله‌های اميد ايران وخواندنيها و سخن به چاپ می رسيد.در سالهای قبل از انقلاب همکاری بسيار نزديکی بين جلال چوبينه و راديو ايران بوجود آمد و سلسله مقالات ايشان در مورد تاريخ طنز در ادبيات ايران زمين هفته‌ای يک شب از راديو ايران پخش می شد.داستان کوتاه به "ياد کودکی" چاپ شده در مجله وزين و معروف سخن در سال 1337 از خواندنی های ايشان می‌باشد. جلال چوبينه در سال 1325 با دختر عموی خود سرکار خانم ارژنگ چوبينه(دختر ارشد سرهنگ علی چوبينه)ازدواج کردند و حاصل اين ازدواج ميمون يک دختر و چهار پسرمی‌باشد. ( خسرو- شيرين- پرويز- فرهاد - محمد) جلال چوبينه دارای دو برادر به نامهای جليل( ليسانس حقوق- ساکن تهران)و مرحوم خليل و سه خواهر به نامهای همدم(از اولين خانم معلم های آباده، همسر علی آقا دايی، ساکن آباده) مينو(همسر مهندس منصور چوبينه -  ساکن آمريکا ) شکوه( همسر سرهنگ منوچهر ثابت -  ساکن کرج ) می باشند.

کتابشناسی

1- هوس 1332

2- چه طور انشاء بنويسيم 1338

3- تست های کنکور در رشته ادبيات برای کلاسهای شبانه در پنج جلد

4- همکاری با دانشگاه شيراز در سالهای پيش از انقلاب در زمينه نگارش کتاب بارگاه رضا(ع)

5- نگارش مقالات مختلف از جمله طنز در روزنامه پارس شيراز به مدت 25 سال

6- تصحيح بسياری از کتب ادبی

آقای چوبينه بعد از مدتها زندگی در آباده شيراز و اصفهان در حال حاضر ساکن فولاد شهر اصفهان هستند.

دکتر کريم واعظ زاده

کريم واعظ زاده در سال 1310 ه. ش در يکی از خاندانهای اصيل و فرهنگی آباده ديده به گيتی گشود. پدرشان مرحوم علی آقا واعظ زاده (از شاگردان مرحوم عباس اديب)از اولين بنيانگذاران فرهنگ آباده بود.تحصيلات ابتدايی کريم واعظ زاده در دبستان حافظ سپری شد.بعد از اتمام سال نهم به دليل عدم تشکيل کلاس دهم در آباده برای اخذ ديپلم رهسپار شيراز و بعد تهران شد. در سال 1328 در مدرسه البرز تهران موفق به کسب مدرک ديپلم طبيعی شد. ايشان در سال 1330 برای ادامه تحصيل در رشته پزشکی با استفاده از ارز دولتی راهی سوئيس شدند و در سال 1337افتخار داشتن مدرک پزشک عمومی نصيب آقای واعظ زادهٔ جوان شد. تحصيلات تکميلی ايشان در رشته جراحی عمومی از سال 1339 در سوئيس شروع شد.(ابتدا دستياری جراحی سپس جراحی کودکان).ايشان به محض مراجعت به ايران در سال 1344 در دانشگاه شيراز به عنوان استاديار جراحی استخدام شد.

افتخارات دکتر کريم واعظ زاده :

1-استاديار جراحی به سال 1349 در بيمارستان نمازی شيراز (اولين پست دولتی)

2-استاد جراحی به سال 1356 3- رياست بیمارستان نمازی شيراز بين سال1352-1349و همچنين از سال 1359-1353 رئيس بخش جراحی دانشگاه شيراز

4- عضو ممتد بردجراحی عمومی در سال 1350

5-از بنيانگذاران برد فوق تخصصی جراحی کودکان در سال 1370-1369

6-عضو هيئت امنای دانشگاه علوم پزشکی شيراز از سال 1372-1370

7-عضو پيوسته فرهنگستان علوم پزشکی ايران از بدو تاسيس از سال 1372

8- رياست جامعهٔ جراحان شعبهٔ فارس از بدو تاسيس

9- عضو جامعهٔ جراحان سوئيس و ايالات متحده آمريکا

10- عضو کارشناسی تخصصی جراحی سازمان نظام پزشکی شيراز

11- عضو جامعه جراحان آسيا

ثـمره ازدواج آقای واعظ زاده به يک بانوی شيرازی دو پسر( علی - عليرضا ) يک دختر( مريم ) می باشد. در حال حاضر دکتر کريم واعظ زاده در شيراز به امر طبابت مشغول می باشند. خيابانی در آباده به افتخار ايشان نام گذاری شده است.

دکتر مسيح الله آگاه

مسيح الله آگاه فرزند دکتر محمد حسين آگاه(ملقب به دکتر خان) در اشرافيترين خاندان آباده به سال 1289  ديده به هستی گشود وی تحصيلات مقدماتی خود را در آباده به پايان رساند.سپس برای تحصيلات تکميلی رهسپار بيروت شدو پس از اخذ مدرک گواهينامه ششم متوسطه وارد دانشکده پزشکی شدو به مدت 5 سال در اين دانشکدهٔ معتبر مشغول به تحصيل بود و در سال 1938 م. به ايران مراجعت کرد و برای گذراندن خدمت سربازی عازم شيراز شد و در اين موقع در پزشکی ارتش انجام وظيفه می کرد. تا سال 1325 در بيمارستان محل زادگاهش آباده به طبابت مبادرت ورزيد و متاسفانه در اوج جوانی در سن 36 سالگی دار فانی را وداع گفت.

خاندانهای آگاه و افنان و قربان به حق بيشترين سهم را در آشنا نمودن افکار عمومی آباده با فرهنگ اروپايی داشتند. يادشان گرامی و نامشان به نيکی.

تيمسار سيف الله همت

سيف الله همت فرزند نصر الله در سال 1277 ه. ش در روستای همت آباد (از روستاهای ادب پرور_مهد قالی بافی آباده)ديده به جهان گشود. ايشان در سال 1283 در مدرسه مرسلين مشغول به تحصيل شد و پس از اتمام تحصيلات به سال 1294 با درجه آسپيران وارد خدمت نظام شد و در سال 1304 به درجه ستوان يکمی و در سال 1325 ه.ش به درجه سرتيپی نايل شد. ايشان مدتی فرمانده سپاه فارس و سپس استاندار فارس شدند.

دکتر امان الله روشن زائر

امان الله روشن زائر فرزند نصر الله به سال 1286ه.ش در روستای همت آباد پا به عالم خاکی نهاد و با تولد خود برگ زرين ديگری بر افتخارات علمی و فرهنگی متمدن‌ترين شهر فارس هميشه سرافراز نهاد. اين گوهر گرانبها تحصيلات ابتدايی خود را در آباده و تحصيلات متوسطه را در تهران به پايان رساند.در سال 1307 ه.ش عازم اروپا شدو در دانشکده علوم و سپس در دانشکده پاريس به تحصيل پرداخت و در سال 1314ه. ش به دريافت مدرک دکترا در علوم به تحصيلات عالی خويش پايان داد.کتابهای فيزيک و شيمی دبيرستان (فيزيک و شيمی نظام قديم قبل از سالهای 1350)از تأليفات اين عزيز می‌باشد.

دکتر ذبيح الله قربان

ذبيح الله قربان فرزند حاج علی خان (از اولين ساکنان آباده که به حفر قنات در آباده همت گماشت و باعث رونق کشاورزی در آباده شد) در سال 1284ه. ش در آباده متولد شد.تحصيلات ابتدايی و متوسطه را در تهران و دوره طبابت را در دارالفنون امريکايی بيروت در سال 1309 ه.ش به اتمام رساند و سپس برای تکميل تحصيلات راهی فرانسه شدو در سال 1310ه.ش به ايران مراجعت کردو در رشته طب داخلی در شيراز به طبابت مشغول شد.سپس به رياست بهداری استان فارس منصوب گرديد. چند سال بعد نيز رياست دانشکده پزشکی شيراز را عهده دار شد.

ايشان از جمله موسسين دانشگاه شيراز می باشند.

دکتر بديع الله آگاه

بديع الله آگاه فرزند سراج الحکماء از جمله پزشکان آباده ايي هستند که سالهای متمادی در آباده به امر طبابت اشتغال داشتند ايشان تحصيلات مقدماتی را در آباده گذراندند وسپس راهی اصفهان شدند و بعد ها به آباده مراجعت فرمودند و به معالجه اشتغال ورزيدند. دکتر بديع الله آگاه در روز تاسيس بلديه آباده(شهرداری فعلی)به سال 1304 ه.ش به عنوان يکی از بزرگان آباده حاضر بودند و در عکسی تاريخی که در همان روز گرفته شد حضور داشتند.

عباس اديب

از بنيانگذاران علم و ادب و فرهنگ در آباده عباس اديب بوده است که به سالهای قبل از 1280ه.ش در آباده ميزيسته است.او در زمان قاجاريه مکتب دار و مدرس بوده است و حاکم فارس لقب اديب را به واسطه خدمات شايان اين شخصيت وارسته به ايشان می‌دهند. گفته‌اند که در عرصه علم و ادب شاگردان گرانقدری در آباده از محضر ايشان استفاده نموده اند. از جمله اين افراد ميتوان از مرحوم آقا محمد دايي، مرحوم حاج علی اکبرآقا دايي،مرحوم علی آقا واعظ زاده ، مرحوم محمد امين قشقايی و فرزند دلبندشان مرحوم غلامرضا اديب زاده را نام برد. همين متعلمين ستوده و پاک سرشت به هنگام تأسيس مدارس نوين در آباده نقش اهورايی معلم را برای فرزندان مستعد اين ديار ايفا نمودند و منشأ برکات بسيار شدند. عباس اديب از خوشنويسان بنام زمان خود بوده است و دستنوشته‌های ايشان مورد توجه بسياری از علاقه مندان اين هنر بوده است. خاندان اديب (اديب زاده)از خاندانهای فرهنگ دوست آباده هستند.

اياز شهرياری

اياز شهرياری فرزند محمود در خرداد ماه 1305ه.ش در آباده ديده به جهان گشود. اياز شهرياری پس از اخذ ديپلم ادبيات در سال 1324ه.ش وارد دانشگاه حقوق تهران شد و موفق به دريافت مدرک کارشناسی شد . از استادان ايشان در دانشگاه ميتوان از استاد مرحوم سيد محمد مشکات و مرحوم سنگلجی و از دبيران ايشان مرحوم مژده را نام برد. اياز شهرياری در ضمن فن منبت را که از صنايع اصيل و منحصر به فرد آباده است نزد استاد بی همتا مرحوم حسين منبتی آموختند . حاصل ازدواج اين استاد گرانقدر با بانويی آباده ايي يک پسر (پروفسور محمود رضا شهرياری استاد دانشگاه‌های امريکا و محقق سازمان فضايي ناسا )و يک دختر (شهره شهرياری پزشک عمومی و ساکن تهران)می‌باشد.

افتخارات اياز شهرياری 1_ دبير با سابقه و قديمی آباده 2_ پژوهش در زبان پهلوی ساسانی 3_ شاعر شهير 4_ محقق خستگی ناپذير

کتابشناسی 1_ آموزش فن منبت 2_ دستور زبان پارسی تحقيقی 3_ منطق نظری 4_ ديوان اشعار 5_ قدمت آباده و واژه‌های اصيل آباده

      مهندس هدايت الله فروهر

هدايت الله فروهر در سال 1279ه.ش در آباده متولد شد. ايشان تحصيلات ابتدايي را در آباده و متوسطه را در اصفهان گذراند. وی در سال 1307ه.ش به بريتانيا (انگلستان) اعزام و در رشته مهندسی معدن به تحصيلات آکادميک مشغول شدو در سال 1313ه.ش وارد خدمات دولتی گرديدو سرانجام مدير عامل بنگاه اکتشاف و بهره برداری معادن شد.

    دکتر بهرام کديور

بهرام کديور فرزند غلامرضا و نورالزمان(کديور) تير ماه 1315 ه.ش در قريه عبدالله آباد(از توابع آباده که اکنون قسمتی از شهر شده است) ديده به هستی گشود.وي بيش از شش سال نداشت که تحصيلات ابتدايي را در مدرسه حافظ شروع کرد. سرکار خانم ايران فرهنگيان (همسر آقای نيککار )از معلم های محبوب ايشان بودند. مدتی از دوران دبيرستان را در آباده و مدت ديگر این دوره را در شيراز (رشته طبيعی) سپری کردند.پس از اخذ مدرک ديپلم طبيعی برای ادامه تحصيل وارد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان شدو بلافاصله پس از اخذ دکترای عمومی رهسپار ايالات متحده امريکا(نيوجرسی و سپس اهايو) شدند و تخصص جراحی عمومی و فوق تخصص جراحی ترميمی را ادامه دادند . ايشان صاحب يک پسر و يک دختر هستند .فرزند اولشان فرامرز متولد 1343ه.ش در امريکا که در حال حاضربا تخصص جراحی در فلوريدا مشغول به فعاليت است . فرزند دومشان شهرزاد در رشته طراحی لباس و پارچه تحصيل کرده و در امريکا ساکن است .

           مهندس بهمن کديور

بهمن کديور فرزند غلامرضا و نورالزمان کديور در خرداد ماه 1318 ه.ش در قريه عبدالله آباد پا به عرصه خاکی نهاد . وی تحصيلات ابتدايی را تا دوره اول متوسطه در آباده گذراند و سپس برای تکميل تحصيلات متوسطه در رشته ريـاضی به دبيرستـان ادب اصفهان رفت . ايشان به سال 1337 ه.ش با رتبه ممتاز در رشته الکترومکانيک دانشکده فنی دانشگاه تهران پذيرفته شدند . وی پس از اخذ مدرک مهندسی در وزارت مسکن و شهرسازی مشغول به فعاليت شدند و هميشه(بين سالهای 1375-1350) مديريت کل ادارات کل اين وزارتخانه را در استانهای مختلف کشور را به عهده داشتند . ايشان اکنون دوران بازنشستگی را ميگذرانند ايشان صاحب دو پسر رامين(ساکن کانادا)و بابک (ساکن تهران) ميباشند.

   دکتر اسفنديار کديور

اسفنديار کديور فرزند غلامرضا و نورالزمان کديور در ارديبهشت1321ه.ش در قريه عبدالله آباد متولد شد.دوران ابتدايي را در آباده و دوران متوسطه را در رشته رياضی دبيرستان ادب اصفهان سپری کردند.ولی به دليل علاقه فراوان ايشان به رشته علوم پزشکی تصميم به شرکت در کنکور رشته طبيعی(تجربی)گرفتندو با استعداد عجيبی که خداوند در نهاد ايشان قرار داده بود به مدت چهارده روز کتب رشته طبيعی را به دقت مطالعه کردند و رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ممتاز پذيرفته شدند. تحصيلات تکميلی ايشان در امريکا سپری شد .تخصص جراحی و فوق تخصص جراحی پلاستيک رااز دانشگاه اهايو دريافت کردند. در يک باغ زيبای ويلايي شبيه باغهای محل زادگاهش عبدالله آباد در شهر لنکستر ايالت کاليفرنةا زندگی مةکنند و صاحب سه پسر ميباشند. ديويد رضا که فارغ التحصيل رشته مديريت می‌باشد.اسفيدن علی که دانشجو می‌باشد و فرزند آخرشان سهراب که محصل ميباشند.

    دکتر حکيمه کديور

حکيمه کديور فرزند غلامرضا و نورالزمان کديور مهر ماه 1325ه.ش در قريه عبدالله آباد متولد شد.دوران ابتدايی را در مدرسه بنفشه به مديريت روحا خانم فروزان ( ملقب به خانم مدير)گذراند و در رشته طبيعی (تجربی)مدرسه نظام وفا دروان دبيرستان را سپری کرد . محبوبترين معلم ايشان سرکار خانم واعظ زاده بود.تحصيلات دانشگاهی ايشان در رشته علوم پزشکی دانشگاه تهران سپری شد.در نيويورک موفق به اخذ تخصص حلق و گوش و بينی شد .اکنون در کاليفرنيا مشغول به فعاليت می‌باشد. ايشان صاحب دو پسر به نامهای سيروس و شاهين ميباشند.

        فروغ کديور

فروغ کديور فرزند غلامرضا و نورالزمان کديور در سال 1327 ه.ش متولد شد.دوران ابتدايی را در مدرسه بنفشه به مديريت خانم واعظ زاده و دوران دبيرستان را در مدرسه نظام وفا (نام قديم اين دبيرستان مدرسه عالی دختران بود و در حال حاضر نام آن اقبال لاهوری است) به رياست دوره ايي آقايان رياضی و رضانيا و خانم هادی سپری شد.وی ليسانس روانشناسی را از دانشگاه الزهرا دریافت کردند و مدتها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به خدمت بودند.تک فرزند ايشان آرش معظمی در رشته حقوق تحصيل کرده است.

     دکتر لاله کديور

لاله کديور فرزند غلامرضا و نورالزمان کديور شهريور ماه 1337ه.ش در قريه عبدالله آباد متولد شد. دوران ابتدايي را در مدرسه بنفشه به مديريت خانمها واعظ زاده و باستانی سپری کرد .معلمين ايشان عبارت بودند از : سرکار خانمها هما شمس و جميله باستانی در کلاس اول سرکار خانم اختر صدری در کلاسهای دوم و سوم سرکار خانمها جميله باستانی و محجوب در کلاس چهارم سرکار خانم خيرانديش در کلاس پنجم سرکار خانم زهرا رضانيا در کلاس ششم ناظم مدرسه بنفشه در آن زمان خانم نيککار بود. دوران دبيرستان را در دبيرستان نظام وفا با مديريت سرکار خانمها شکوه اعظم هادی و شهربانو حمزه پور سپری شد.معلمين ايشان در دوران دبيرستان عبارت بودن ازآقايان نيکو - آقايان تدين- آقای سعادت- آقای حکمت - آقای شمس - آقای ذوقی - آقای رياضی - آقای رضانيا و خانمها نيسان برانگيزی- شيرين داهی- ناهيد دادوند - زهرا شفيعی - خانم فاطمی - خانم نقيبی - خانم معمار باشی بوده اند. ايشان در سال 1355ه.ش با رتبه 124 وارد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان شدند و بعد از ان موفق به دريافت مدرک تخصص پوست و مو شدند و از سال 1372 به بعد در کرج مشغول به طبابت ميباشند.ايشان صاحب دو دختر به نامهای آلاله معظمی دانشجوی رشته مرمت آثار باستانی دانشگاه قزوين و بهگل معظمی محصل رشته تجربی در مقطع دبيرستان ميباشند.

  غلامرضا اديب زاده