اباده
صنايع دستی مختلفی در شهرستان آباده رواج دارد که منبت کاری و کنده کاری از مهم ترين و مشهورترين اين صنايع هستند. گيوه دوزی، قالی بافی، پارچه بافی پنبه ای، جاجيم بافی و گليم بافی نيز در اين شهرستان رواج دارد و از اهميت زيادی برخوردار است. بيش تر بافته های داری منطقه توسط زنان و دختران و در کارگاه های خانگی توليد می شوند حال آن که صنايع دستی چون کنده کاری روی چوب و منبت کاری، در کارگاه های توليد صنايع دستی و بيش تر توسط مردان تهيه می شوند.
قالیهای آباده از قديمی ترين قالیهای فارس است. ريشه‌های تار اين قالی ها از نخ پنبه‌ای است و در برخی از آن ها به ندرت، از پشم نيز استفاده می شود. در مجموع، قالی های آباده دارای كيفيت ارزشمندی نيستند ولی نبايد منكر جذابيت قطعی آنها شد. نقش اين قالی ها اساساً مبتنی بر نقش ظل السلطانی است كه در روی زمينه چنان تكرار شده كه يک شبكه تيره از اسليمی ها را به وجود آورده است. رنگ آن نيز بيش تر بلوطی تيره است و در زمينه كرم رنگ به خوبی خود را نشان می دهد. در مورد رنگ بايد گفت كه همه آن ها بنياد گياهی دارند. رنگ‌های بلوطی تيره و زرد پر رنگ از اولويت مشخصی برخوردارند كه يادآور قالی های ناحيه مجاورآن، يعنی قالیهای بختياری هستند.
مکان های دیدنی و تاریخی
شهرستان آباده از جاذبه های طبيعی و مکان های تاريخی قابل توجهی
برخوردار است. کاخ ساسانی و مسجد ايزدخواست از جمله بناهايی هستند که قدمت
آنها به دوران باستانی ايران باز می گردند.
صنايع و معادن
شهرستان آباده دارای كارخانه‌های متعدد سنگ‌ساختمانی از قبيل : سنگ،
آجر، گچ، بلوك، موزاييك و نيز مواد غذايي مانند نان، رشته، شير، لبنيات و
صنايع نساجی مانند پارچه نخ، چرم، جوراب و امثال آن است. كان‌ها و معادن
اين شهرستان بيش تر سنگ های ساختمانی هستند. در پيرامون شهر آباده به ويژه
در كوهستان های شمالی آن سنگ های مرمر در رنگ های گوناگون و سنگ های
ساختمانی بسيار خوبی وجود دارد. در كوه های چهل چشمه در شمال آباده معدن
خاك نسوز و در كوه های شرق خاك چينی وجود دارد كه از آن ها بهره برداری می
شود. از نظر بازرگانی منطقه نفوذ شهر آباده، از حوزه اداری آن وسيع تر است.
اين شهر به علت دور بودن از شهرهای بزرگ اطراف، يعنی اصفهان، شيراز، يزد،
در واقع بزرگ ترين مركز جمعيت در شمال استان فارس به حساب می آيد و مصنوعات
خارجی مورد نياز اين منطقه وسيع از راه آباده پخش می شود. انواع محصولات
كشاورزی و دامی و صنايع دستی و سنتی اين منطقه از طريق آباده به خارج صادر
میشود. وجود كارخانه‌هاي متعدد سنگ های ساختمانی و صنايع غذايی و صنايع
نساجی در اين منطقه سبب رونق بازرگانی و داد و ستد در اين ناحيه شده است.
امروزه مهم ترين واحدهای اقتصادی، توليدی، بازرگانی و باربری در اين منطقه
متمركز شده و اين شهرستان اكنون نه فقط محلی برای پخش محصولات محلی و خارجی
است بلكه عمده ترين مركز صادرات فرآورده ها و محصولات صنعتی محلی نيز به
شمار می آيد.
کشاورزی و دام داری
به سبب عدم وجود رودخانه پر آب در شهرستان آباده، آب كشاورزی از
قنات ها و چاه های ژرف به دست می آيد. عمده ترين محصولات كشاورزی اين
شهرستان عبارتند از : گندم، جو، بنشن، تره بار، زرد آلو، بادام، انگور، توت
و يک گونه آلوی محلی به نام آلو بخارا. انگور و زرد آلوی آباده بسيار
مشهور است و آنقوزه، كاسنی، شيرين بيان و گون كتيرا نيز از گياهان صنعتی و
دارويی منطقه‌است. دام‌و‌فرآورده های دامی از توليدات بخش دام‌داری در
شهرستان آباده محسوب می شوند.
مشخصات جغرافيايي
مركز اين شهرستان آباده است كه در 52 درجه و 38 دقيقه درازا و 31
درجه و 9 دقيقه پهنای جغرافيايی و بلندی 2005 متری از سطح دريا واقع است.
شهرستان آباده يكی از شهرستان های استان فارس است كه از شمال با استان
اصفهان، از شرق با استان های يزد و كرمان، ازغرب با شهرستان سميرم و از
جنوب با شهرستان شيراز هم مرز است. آب و هوای شهرستان آباده در بخش شرقی
گرم و در بخش غربی به علت نزديكی با كوهستان دنا سرد است. شهرستان آباده در
سرشماری سال 1375 تعداد 111220 نفر جمعيت داشته است. مردم اين شهرستان
آريايی نژاد و مسلمان هستند.
مسيرهاي دسترسي به اين منطقه عبارتند از:
- راه اصلی اصفهان – شيراز كه از آباده می گذرد.
- راهی كه مركز شهرستان را در آبادی سورمق از بخش ابر كوه به يزد و كرمان
میرود.
- راهی كه از اقليد به مركز شهرستان آباده و به سر حد چهار‌دانگه و استان كهگيلويه و بوير احمد می رسد.
- راهی كه از شهر آباده به سميرم و از آن جا به اصفهان میرود.
- راهی كه همه آبادیهای اين شهرستان را به يک ديگر و نيز به شهر آباده متصل كرده است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
قدمت آباده به بيش از هزار سال می رسد. آباده را قبايل گرجه‌ای و
پرندی بنا كردند، اما اهميت و اعتبار آن به دوره كريم خان زند باز می گردد و
ظاهرا به دستور او بود كه اين شهر آباده ناميده شد. آثار قلعه های قديمی
مانند قلعه كهنه نارنجی و قلعه شيرازی هنوز هم در اطراف اين شهر ديده می
شود. آباده به دليل استقرار در مسير كوچ ييلاق – قشلاق ايل قشقايي داراي
اهميت است.
اطلاعات کلی
نام رسمی:آباده
استان:فارس
سال شهرشدن:۱۳۰۴
جمعیت:۵۹۰۰۰
زبان‌های گفتاری:فارسی
مذهب:شیعه
پیش‌شماره تلفنی:۰۷۵۱
--------------------------------------------------
آباده شهری است در استان فارس و مرکز شهرستان آباده. شهرستان آباده در شمالی ترین نقطه استان فارس قرار دارد. از شمال و غرب به استان اصفهان و شهرستان اقلید، از جنوب به صفاشهر و اقلید و از شرق به استان یزد متصل است.این شهرستان در فاصله ۲۷۰ کیلومتری شمال شیراز، ۲۰۰ کیلومتری جنوب اصفهان، ۱۹۰ کیلومتری جنوب غربی یزد و ۵۲۸ کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد قرار دارد. وسعت جغرافیایی آباده ۶۰۵۲ کیلومتر مربع است که حدود ۱۱ درصد کل مساحت استان را به خود اختصاص داده شهرستان آباده، به مرکزیت شهر آباده شامل بهمن، صغاد، ایزدخواست، سورمق و حدود ۲۰ دهستان است.
آب وهوا
آب وهوای منطقه را میتوان تحت تأثیر مرتفع بودن منطقه وقرار گرفتن در
پیشکوه‌های داخلی زاگرس و دوری از بادهای باران آور غربی , ازنمونه‌های آب
وهوای کوهستانی دسته بندی کرد. میانگین بارندگی سالانه آن حدود۱۲۰ میلیمتر
ومیزان بارش سالانه
آن حدود ۲۰۰ میلیمتر است که در ردیف نواحی خشک کشور
جای می‌گیرد.این شهرستان سردترین نقطه استان فارس بعد از شهرستان اقلید به
شمار رفته وزمستانی سرد و طولانی دارد و تابستانی خنک و معتدل دارد.
دین زبان و نژاد
همه ساکنان شهرستان آباده ونواحی پیرامون آن، پیش از تسلط اعراب، زرتشتی بودند و در زمان صفویه به مذهب تشیع گرویدند. هم اکنون تمامی ساکنان غیر از تعدادی از شهروندان کلیمی که از اصفهان به این شهر آمده‌اند، شیعه ۱۲ امامی هستند. زبان مردم آباده، فارسی است ودر بعضی از بخش‌های اطراف آن طوایفی از اعراب و ایل قشقایی ساکنند که گویش ترکی دارند. نژاد مردم آباده از نژاد ایران باستان و یا آریایی است. هم اکنون بیش از ۳۵ در صد جمعیت این شهرستان روستاییان مهاجر اقلیدی هستند.
پوشش گیاهی و نمونه جانوری
با توجه به آب وهوای منطقه پوشش گیاهی این شهرستان از نوع استپ کوهپایه‌ای یا نیمه بیابانی است که پوشیده از انواع بوته‌های نواحی استپی است.در پای کوههای جنوبی گلهای رنگارنگ بهاری و گیاهان دارویی در میان بوته‌ها دیده میشود این پوشش گیاهی در کشور به نسبت نواحی بیابانی و نواحی مرطوب در ردیف مراتع متوسط قرار دارد. به علت اوضاع طبیعی حاکم بر منطقه وصید های بی رویه در گذشته حیات وحش آن فقیر شده‌است، در دشت حیواناتی مانند خرگوش، روباه، و کفتار بیش از بقیه دیده می‌شوند.
معادن
معادنی که در این شهر قرار دارند عبارت‌اند از:
معدن بزرگ خاک نسوز که از معادن نادر این ماده در خاورمیانه به شمار میرود. معادن زیادی از انواع سنگ‌ها مانند سنگ سفید، معدن گچ در حومه آباده، معدن گل چینی در ۹ کیلومتری آباده و معدن بزرگ کبالت
صنایع دستی
منبت کاری آباده شهرت جهانی دارد و نمونه‌های آن در موزه‌های جهان به عنوان بهترین اثرهای هنری نگهداری میشود. منبت کاری‌های کاخ مرمر، به دست هنرمندان این شهر، همچون استاد احمد امامی ساخته و پرداخته شده‌است. ملکی و گیوه‌های آباده در نهایت ظرافت، استحکام و دقت، تهیه شده ودر نوع خود بی مانند است.
تاریخ آباده
به استناد متون باستان شناسان سکونت در محدوده کنونی آباده به هزاره اول پیش از میلاد باز میگردد. گروههای کرد چادر نشین در دوره هخامنشی، نخستین کسانی بودند که در دشت حد فاصل آباده و اصفهان اسکان یافتند. آثار باستانی بر جای مانده، هم چون قلعه باستانی ایزدخواست و قصر بهرام گور در سورمق، شواهدی از وجود فرهنگ وتمدن دراین گستره جغرافیایی است.
شهر آباده به دلیل واقع شدن در سه راهی مواصلاتی بین اصفهان، یزد و شیراز موقعیت ویژه‌ای دارد.
در حدود سال ۱۱۹۷ که کریمخان زند شیراز را به عنوان پایتختی برگزید و به فرمان او شاه اسماعیل سوم در آباده مسکون شد، و قلعه‌ای به نام قلعه شیرازی (که هم اکنون آثار آن باقیست) برای حفظ امنیت راه کاروان‌ها بنا گردید.
بنا به فرمان وی، عده‌ای از طوایف پرندی و گرجی از اصفهان به آباده آمدند و مأمور آبادی و عمران این منطقه گردیدند. به تدریج قلاعی دارای دیوارهای مرتفعی تقریبأ به ارتفاع ۹ تا ۱۰ متر و ضخامت ۲ تا ۳ متر از چینه ساخته شد. در اطراف هر قلعه و به فاصله ۵۰ متر، برج‌هایی ساخته بودند وسوراخ‌هایی به نام تیرکش در آنها تعبیه کرده بودند.
در زمان رضا شاه، بتدریج از ارتفاع قلاع کاسته ودرهای آن برداشته شد و عبور و مرور وسایل نقلیه نیز به نحو محسوسی وضع آنجا را دگرگون کرد به نحوی که منازل و دکان‌ها از داخل قلاع ,خارج شد و به اطراف شاه راه کنونی منتقل شد.
اماکن تاریخی و سیاحتی
۱- قبور خورشیدی در کوه خواجه وکوههای پشت آن.
۲- قلعه گبری بر فراز کوهی به همین نام در مجاورت کوه خواجو از دوره ساسانی و قبل از آن.
۳- آرامگاه خواجه عکاشه بر فراز کوه خواجو از دوره صفویه.
۴- خرفخانه آباده در پشت کوه خواجو از دوره صفویه.
۵- عمارت کلاه فرنگی (تاریخ ساخت ۱۲۹۱ ه.ق).
۶- تیمچه صرافیان (شرح آن در پایین آمده‌است).
۷- تیمچه مسعودی.
۸- تپه‌های باقر آباد که قدمت آنها نامشخص است.
۹- تپه‌های قلعه کهنه رحمت آباد از دوران پیش از تاریخ
۱۰- قلعه سورمق (قاجاریه)
۱۱- کلاه فرنگی سورمق (قاجاریه)
۱۲- کاروانسرای شورجستان (صفویه)
۱۳- نخستین سد قوسی جهان در ایزدخواست
۱۴- قلعه ایزدخواست از دوره ساسانی
۱۵- کاروانسرا و پل صفوی در ایزدخواست
۱۶- خرفخانه سورمق و چهل زرعی از دوره صفویه
۱۷- قبر مذنب شاعر معاصر آباده‌ای در گورستان قدیمی محمدیه آباده
۱۸- تُل شاه نشین مربوط به دوره هخامنشی شامل یک سفره - محل تهیه غذا که کنده کاری در سنگ است که در نزدیکی قبر مذنب (شاعر آباده‌ای) می‌باشد که متاسفانه اخیراً بعلت کود برداری ناشیانه شهرداری برای راه سازی قسمتی از این تل تخریب شده‌است.
ویژگیهای فرهنگی
تا پیش از تشکیلات اموزش و پرورش به شیوه جدید و تأسیس مدارس نوین، تعلیم و تعلم در مکتب خانه‌ها صورت می‌گرفت. از اشخاصی که در زمان گذشته مکتب خانه تشکیل داده بودند میتوان به عباس ادیب، حاجی محمد هاشم خان و حاجی ملا احمد اشاره نمود.
نخستین مکتب دار آباده، مرحوم عباس ادیب بوده‌است. لقب ادیب را حاکم وقت فارس به وی داده بود. همین مکتب داران بعدها به هنگام تأسیس مدارس به سبک آن زمان، نقش معلم را بر عهده داشته‌اند.
تأسیس اولین آموزشگاه دولتی فارس در آباده:
در سال۱۲۸۵ ه. ش، میرزا حبیب الله آموزگار (مستشار دیوان کشور)، هنگام عبور از آباده به سوی تهران، بنا به خواهش حاج علیخان که شخص مدبری بوده، از حرکت یه سوی تهران منصرف و در آباده توقف می‌نماید.
میرزا حسین و میرزا اشرف هم به تدریس زبان فارسی می‌پردازند. میرزا عنایت الله سهراب نیز برای تدریس زبان انگلیسی دعوت میشود.این مدرسه به صورت ملی بوده وحقوق آموزگاران از محل شهریه دانش آموزان تأمین می‌شده‌است.در سال ۱۲۸۷ ه. ش محمد باقر موحد، از اصفهان به آباده وارد میشود ودر منزل حاج ملا عبد الله واعظ اقامت می‌کند.
وی به زبان فرانسه و عربی آشنایی داشته‌است، در این تاریخ مدرسه‌ای به
نام موحد (این مدرسه در بعضی اسناد به نام اسلامی هم آمده‌است) تأسیس
میشود. مقارن این ایام، دو نفر از صاحب منصبان هیئت تفنگداران پلیس جنوب
مستقر در آباده "s.p.r” مدرسه مزبوربه محل رونقیه انتقال وبه مدرسه همت
موسوم شد که توسط معلمین آقایان محمد باقر موحد، علی آقا واعظ زاده وسید
حسین
ضیا العلوم (دانا)وغلامرضا ادیب اداره شد و مدیریت آن بر عهده حاج واعظ
بوده‌است. در این زمان حاج مخبر السلطنه هدایت به سمت استانداری فارس منصوب
میگردد. و به هنگام عبور ار آباده از وضع این مدرسه آگاه میشود. وی
دستور می‌دهد که در این مدرسه به جای فرانسه، عربی تدریس شود و در نتیجه
این مدرسه دچار افت تعداد دانش آموز و درآمد شد به همین دلیل علی اصغر واعظ
زاده برای تأمین اعتبار لازم به اداره کل فرهنگ فارس مراجعه می‌نماید. اما
نتیجه‌ای نمی‌گیرد واین مدرسه منحل میشود.
پس از گفتگوی واعظ زاده با مردم قرار شد ۲۰ درصد مالیات بیشتر به دارایی
پرداخت تا از محل عواید آن هزینه‌های این گونه مدارس تأمین شود.بر اساس
این تلاشها و مکاتبات و مراجعات پیگیر، علی اصغر واعظ زاده موفق میشود
موافقت اداره کل معارف فارس را برای تامین اعتبارات لازم به منظور تأسیس یک
آموزشگاه دولتی کسب نماید. به این ترتیب در سال ۱۲۹۴ ه. ش از محل بودجه
عوارض معارفی اداره معارف فارس دبیرستان دولتی ۴ کلاسه سعدی آباده به
مدیریت دکتر واعظ زاده تأسیس میشود ابوطالب دانا، علی اکبرواعظ زاده،
میرزا مهدی امام ومحمد باقر موحد مدیریت این مدرسه را عهده دار
بوده‌اند.گفتنی است که این واحد آموزشی اولین آموزشگاه دولتی است که در
فارس تأسیس شده‌است. این واحد آموزشی ملی که بانی آن خانم طلعت آگاه (وفا)
بود
در سال ۱۳۱۴ شمسی منحل شد.درسال ۱۲۹۰شمسی دبستان ملی زنهاریه معروف به
دبستان دولتی دوشیزگان از سوی اداره معارف فارس با یک کلاس تأسیس شد.که به
تدریج کلاسهای آن افزایش یافت.
با پیگیری اداره فرهنگ آباده، اداره فرهنگ فارس با افتتاح کلاس اول دبیرستان موافقت و از اول مهر ماه ۱۳۱۵ شمسی این کلاس شروع به کار کرد. در سال۱۳۱۶ شمسی کلاس دوم این دبیرستان نیز تأسیس شد.سرپرست دبیرستان در آن سال محمد رضا دایی بود. در سال ۱۳۲۷ شمسی به تقاضای اولیا دانش آموزان و موافقت فرهنگ فارسدبیرستان دخترانه اهلی(اقبال لاهوری کنونی)تأسیس شد.
تیمچه صرافیان
این بنا دربازار کهنه شهر آباده واقع شده‌است که در حدود ۱۲۰ سال پیش به
دست استاد رضا یزدی ساخته شده‌است.درب ورودی آن از جنس چوب و به طرز
زیبایی ساخته شده، دو کوبه روی آن قرار داشته که کوبه سمت چپ مخصوص آقایان
وکوبه سمت راست مخصوص خانم‌ها بوده‌است.این بنا توسط حاج محمد خان به یک
نفر شیرازی یه نام حاج باقر فروخته میشود واز او به دو پسرش حاج احمد وحاج
محمود به ارث می‌رسد.آنها در این تیمچه به داد و ستد وبازرگانی مشغول
می‌شوند.۳۰ الی ۳۵ سال پیش این دو برادر برای نذر خود مراسم عزاداری در این
بنا برگزار می‌کردند که منبری قدیمی از آن زمان هنوز دراین ساختمان موجود
است. در وسط حیاط این ساختمان قپانی(ترازویی) بزرگ وجود داشته که اجناس
تجاری به وسیله آن وزن می‌شده‌است.آب این ساختمان از چاه تامین میشده، از
درب ورودی که وارد میشویم دو حجره در چپ و راست وجود دارد که محل کسب دو
برادر بوده وروی سر این دو حجره هم دو اتاق است که محل استراحت
بوده‌است.این ساختمان در دو طبقه ساخته شده که از اتاق‌های بالا برای
استراحت تجار و مسافرین استفاده می‌شده‌است. حوض سنگی بسیار زیبایی هم به
ابعاد ۴*۳ متردروسط حیاط واقع است در ضمن درب حجره‌ها هم به صورت کشویی به
طرف بالا و پایین باز و بسته میشود وسقف آنها به وسیله چوب‌های حاشیه دار
زیبایی به اندازه ۳۰*۲۰ سانتی متر پوشیده شده‌است وکف آنها باخشت‌های آجری
مربع شکل فرش شده‌است. در مورد نامگذاری این تیمچه به نام صرافیان طبق
شنیده‌ها
به علت بوده که چون این دو برادر از تجار متمول وسرشناس بوده‌اند در ضمن
در شناسایی پول‌های خارجی تبحر داشته‌اند به آنها لقب صراف داده‌اند و
صرافیان فامیل آنها شده واین تیمچه نیز به همین نام باقی مانده‌است. این
بنا به شماره ۱۹۳۲ در سال ۱۳۷۶ ثبت آثار ملی ایران گردیده و هم اکنون در
تملک میراث فرهنگی و شهرداری آباده‌است ومراحل بازسازی آن هم اکنون دردست
اجراست.
مهمترین وقایع و رویدادهای تاریخی
۱- حمله لشکر افغان به آباده وتسخیرآن درراه عزیمت به اصفهان (۱۱۳۴ ه.ق)
۲- اقامت شاه اسماعیل سوم در آباده به فرمان کریمخان زند از سال ۱۱۷۹ ه.ق
۳- جنگ لطفعلی خان زند و آقا محمد خان قاجار در محدوده شهر آباده و تخریب قسمتی از شهر
۴-قیام حیدر میرزا فرزند شاه اسماعیل سوم علیه آقا محمد خان قاجار
۵- جنگ بابا خان (فتحعلی شاه بعدی)با حسینعلی میرزا در نزدیکی شهر
۶- وقوع جنگ آباده در سال ۱۲۹۷ ه.ق، این جنگ بین نیروهای تفنگدار پلیس جنوب(قشون بریتانیا مستقر در آباده) از یک سو و نیروهای ایل قشقایی و آباده‌ای‌ها از سوی دیگر
مفاخر فرهنگی
سیاسیون:
حاج علیخان (از روشنفکران و اصلاح طلبان)
حسین پور حمزه وکربلایی تقی دانشور، ازآزادی خواهان و تأسیس کنند گان حزب دمکرات در آباده
ابراهیم خان سورمقی از شخصیت‌های برجسته در خاندان خسروی که حاکم وقت سورمق بود خسروخان سورمقی حاکم وقت منطقه اباده که در سورمق میزیست ودردرگیری بادزدان درمنطقه ایزدخواست کشته شد. شعرا:
پور فریدون (شاعر دوره ایلخانی)
ضیا (شاعر دوره صفویه)
سقیما آباده‌ای (شاعر دوره صفویه)
محمد تقی رسا (شاعر دوران قاجاریه)
شاهد فارسی(شاعر)
کفری یزدخواستی (شاعر)
عبدالحسین بهمنی(شاعر)
محمد باقر میرزانیا (شاعر)
مدد علی (متخلص به زارع (شاعر))
حیدر علی مداح (مذنب (شاعر))
اورنگ خضرایی (شاعر نوپرداز معاصر)
حاج آقا بزرگ مینو (شاعر)
اعظم کیان‌افراز (ناشر، نویسنده و پژوهشگر، مدیر انتشارات افراز)
هنرمندان:
هنرمندان منبت کار معروفی که آثار هنری آنان زبانزد است و آثار آنان در معتبرترین موزه‌های داخل و خارج نگهداری میشود مانند:
استاد حسین منبتی (مشهور ترین منبت کار دوره پهلوی اول)
امامی‌ها (۸نفر مشهورترین منبت کاران دوره دوره پهلوی اول و دوم)
صنیعی‌ها (۴ نفر مشهورترین منبت کاران دوره پهلوی)
خوشنویسان:
از خوشنویسان معروف میتوان افراد ذیل را نام برد:
حاج عبدالله آباده‌ای وعلی اکبر حسینی (دوره قاجار)
غلامرضا ادیب زاده (دوره پهلوی اول)و مرحوم بدیع الله مرادی و استاد محمد اسماعیل یزدانی (معاصر)
موسیقیدانان: در زمینه موسیقی میتوان از افراد ذیل نام برد:
استاد حبیب الله ذوالفنون وفرزندان ایشان
استاد محمود واستاد جلال ذوالفنون
از دیگر مفاخر ارزشمند موسیقی آباده میتوان از بانوی جاودان موسیقی ایران خانم مرضیه نام برد.
مفاخر علمی
حاج ملاعبد الله واعظ مجتهد که در سال ۱۲۴۴ ه.ق وفات یافت.
حاج محمد جعفر آباده‌ای مجتهد و عارف که در سال ۱۲۸۱ ه.ق وفات یافت
ملا ابوطالب (مجتهد)
ملا امین الله ناظم الشریعه (مجتهد)
محمد حسین الشریعه (مجتهد)
مکنون آباده‌ای (عارف)
با توجه به پیشینه فرهنگی این شهر متخصصان فراوانی به کشور اهدا یا به خارج از کشور اعزام کرده‌است واستادان و مشاهیر فراوانی ازاین خطه بر خاسته‌اند که ذکر نام آنان در این مختصر نمیگنجد و تنها به ارایه بعضی آنان بسنده میشود.
پرفسور امان الله روشن زایر (فیزیک دان و متخصص ترمو دینامیک)
پرفسور محمود رضا شهریاری (دانشمند و مخترع بین المللی)
هدایت الله فروهر (متخصص معدن ومترجم)
روح الله عباسی (متخصص رادار و مترجم)
دکتر آزموده (استاد دانشگاه در لندن که اخیرا مبلغ یک میلیارد ریال به دبیرستان سعدی آباده (دبیرستان دوران تحصیلشان) اهدانموده‌اند
خانم میمنت دانا (مترجم)
دکتر ذبیح الله قربان (بانی دانشکده پزشکی در شیراز)
دکتر بدیع الله آگاه (پزشک وشاعر)
دکتر مسیح آگاه (شاعر)
دکتر هادی فروغمند اعرابی(برنده مدال جهانی المپیاد نرم‌افزار و دارای درجه دکترای بیو تکلنوژی)
دکتر بیژن اعرابی (متخصص مغز و استاد دانشگاه)
دکتر جمشیدصداقت کیش (جغرافی دان، استاد دانشگاه وآباده شناس معروف)
دکتر کریم واعظ زاده (جراح واستاد دانشگاه)
دکتر نادر فنایی (دارنده دکترای عمران از دانشگاه شریف و دانشجوی سال عمران در بین دانشجویان عمران سراسر کشور و نویسنده کتابهای کنکور مقاومت مصالح و تحلیل سازه‌ها و مدرس موسسه پارسه)
صنايع دستی مختلفی در شهرستان آباده رواج دارد که منبت کاری و کنده کاری از مهم ترين و مشهورترين اين صنايع هستند. گيوه دوزی، قالی بافی، پارچه بافی پنبه ای، جاجيم بافی و گليم بافی نيز در اين شهرستان رواج دارد و از اهميت زيادی برخوردار است. بيش تر بافته های داری منطقه توسط زنان و دختران و در کارگاه های خانگی توليد می شوند حال آن که صنايع دستی چون کنده کاری روی چوب و منبت کاری، در کارگاه های توليد صنايع دستی و بيش تر توسط مردان تهيه می شوند.
قالیهای آباده از قديمی ترين قالیهای فارس است. ريشه‌های تار اين قالی ها از نخ پنبه‌ای است و در برخی از آن ها به ندرت، از پشم نيز استفاده می شود. در مجموع، قالی های آباده دارای كيفيت ارزشمندی نيستند ولی نبايد منكر جذابيت قطعی آنها شد. نقش اين قالی ها اساساً مبتنی بر نقش ظل السلطانی است كه در روی زمينه چنان تكرار شده كه يک شبكه تيره از اسليمی ها را به وجود آورده است. رنگ آن نيز بيش تر بلوطی تيره است و در زمينه كرم رنگ به خوبی خود را نشان می دهد. در مورد رنگ بايد گفت كه همه آن ها بنياد گياهی دارند. رنگ‌های بلوطی تيره و زرد پر رنگ از اولويت مشخصی برخوردارند كه يادآور قالی های ناحيه مجاورآن، يعنی قالیهای بختياری هستند.
مکان های دیدنی و تاریخی
شهرستان آباده از جاذبه های طبيعی و مکان های تاريخی قابل توجهی
برخوردار است. کاخ ساسانی و مسجد ايزدخواست از جمله بناهايی هستند که قدمت
آنها به دوران باستانی ايران باز می گردند.
صنايع و معادن
شهرستان آباده دارای كارخانه‌های متعدد سنگ‌ساختمانی از قبيل : سنگ،
آجر، گچ، بلوك، موزاييك و نيز مواد غذايي مانند نان، رشته، شير، لبنيات و
صنايع نساجی مانند پارچه نخ، چرم، جوراب و امثال آن است. كان‌ها و معادن
اين شهرستان بيش تر سنگ های ساختمانی هستند. در پيرامون شهر آباده به ويژه
در كوهستان های شمالی آن سنگ های مرمر در رنگ های گوناگون و سنگ های
ساختمانی بسيار خوبی وجود دارد. در كوه های چهل چشمه در شمال آباده معدن
خاك نسوز و در كوه های شرق خاك چينی وجود دارد كه از آن ها بهره برداری می
شود. از نظر بازرگانی منطقه نفوذ شهر آباده، از حوزه اداری آن وسيع تر است.
اين شهر به علت دور بودن از شهرهای بزرگ اطراف، يعنی اصفهان، شيراز، يزد،
در واقع بزرگ ترين مركز جمعيت در شمال استان فارس به حساب می آيد و مصنوعات
خارجی مورد نياز اين منطقه وسيع از راه آباده پخش می شود. انواع محصولات
كشاورزی و دامی و صنايع دستی و سنتی اين منطقه از طريق آباده به خارج صادر
میشود. وجود كارخانه‌هاي متعدد سنگ های ساختمانی و صنايع غذايی و صنايع
نساجی در اين منطقه سبب رونق بازرگانی و داد و ستد در اين ناحيه شده است.
امروزه مهم ترين واحدهای اقتصادی، توليدی، بازرگانی و باربری در اين منطقه
متمركز شده و اين شهرستان اكنون نه فقط محلی برای پخش محصولات محلی و خارجی
است بلكه عمده ترين مركز صادرات فرآورده ها و محصولات صنعتی محلی نيز به
شمار می آيد.
کشاورزی و دام داری
به سبب عدم وجود رودخانه پر آب در شهرستان آباده، آب كشاورزی از
قنات ها و چاه های ژرف به دست می آيد. عمده ترين محصولات كشاورزی اين
شهرستان عبارتند از : گندم، جو، بنشن، تره بار، زرد آلو، بادام، انگور، توت
و يک گونه آلوی محلی به نام آلو بخارا. انگور و زرد آلوی آباده بسيار
مشهور است و آنقوزه، كاسنی، شيرين بيان و گون كتيرا نيز از گياهان صنعتی و
دارويی منطقه‌است. دام‌و‌فرآورده های دامی از توليدات بخش دام‌داری در
شهرستان آباده محسوب می شوند.
مشخصات جغرافيايي
مركز اين شهرستان آباده است كه در 52 درجه و 38 دقيقه درازا و 31
درجه و 9 دقيقه پهنای جغرافيايی و بلندی 2005 متری از سطح دريا واقع است.
شهرستان آباده يكی از شهرستان های استان فارس است كه از شمال با استان
اصفهان، از شرق با استان های يزد و كرمان، ازغرب با شهرستان سميرم و از
جنوب با شهرستان شيراز هم مرز است. آب و هوای شهرستان آباده در بخش شرقی
گرم و در بخش غربی به علت نزديكی با كوهستان دنا سرد است. شهرستان آباده در
سرشماری سال 1375 تعداد 111220 نفر جمعيت داشته است. مردم اين شهرستان
آريايی نژاد و مسلمان هستند.
مسيرهاي دسترسي به اين منطقه عبارتند از:
- راه اصلی اصفهان – شيراز كه از آباده می گذرد.
- راهی كه مركز شهرستان را در آبادی سورمق از بخش ابر كوه به يزد و كرمان
میرود.
- راهی كه از اقليد به مركز شهرستان آباده و به سر حد چهار‌دانگه و استان كهگيلويه و بوير احمد می رسد.
- راهی كه از شهر آباده به سميرم و از آن جا به اصفهان میرود.
- راهی كه همه آبادیهای اين شهرستان را به يک ديگر و نيز به شهر آباده متصل كرده است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
قدمت آباده به بيش از هزار سال می رسد. آباده را قبايل گرجه‌ای و
پرندی بنا كردند، اما اهميت و اعتبار آن به دوره كريم خان زند باز می گردد و
ظاهرا به دستور او بود كه اين شهر آباده ناميده شد. آثار قلعه های قديمی
مانند قلعه كهنه نارنجی و قلعه شيرازی هنوز هم در اطراف اين شهر ديده می
شود. آباده به دليل استقرار در مسير كوچ ييلاق – قشلاق ايل قشقايي داراي
اهميت است.
مركز اين شهرستان آباده است كه در 52 درجه و 38 دقيقه درازا و 31 درجه و 9 دقيقه پهنای جغرافيايی و بلندی 2005 متری از سطح دريا واقع است. شهرستان آباده يكی از شهرستان های استان فارس است كه از شمال با استان اصفهان، از شرق با استان های يزد و كرمان، ازغرب با شهرستان سميرم و از جنوب با شهرستان شيراز هم مرز است. آب و هوای شهرستان آباده در بخش شرقی گرم و در بخش غربی به علت نزديكی با كوهستان دنا سرد است. شهرستان آباده در سرشماری سال 1375 تعداد 111220 نفر جمعيت داشته است. مردم اين شهرستان آريايی نژاد و مسلمان هستند.
مسيرهاي دسترسي به اين منطقه عبارتند از:
- راه اصلی اصفهان – شيراز كه از آباده می گذرد.
- راهی كه مركز شهرستان را در آبادی سورمق از بخش ابر كوه به يزد و كرمان
میرود.
- راهی كه از اقليد به مركز شهرستان آباده و به سر حد چهار‌دانگه و استان كهگيلويه و بوير احمد می رسد.
- راهی كه از شهر آباده به سميرم و از آن جا به اصفهان میرود.
- راهی كه همه آبادیهای اين شهرستان را به يک ديگر و نيز به شهر آباده متصل كرده است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
قدمت آباده به بيش از هزار سال می رسد. آباده را
قبايل گرجه‌ای و پرندی بنا كردند، اما اهميت و اعتبار آن به دوره كريم خان
زند باز می گردد و ظاهرا به دستور او بود كه اين شهر آباده ناميده شد. آثار
قلعه های قديمی مانند قلعه كهنه نارنجی و قلعه شيرازی هنوز هم در اطراف
اين شهر ديده می شود. آباده به دليل استقرار در مسير كوچ ييلاق – قشلاق ايل
قشقايي داراي اهميت است.
سرامیک مشتق از کلمه keramos یونانی است که به معنی سفالینه یا شئی پخته شده است. در واقع منشا پیدایش این علم همان سفالینههای ساخته شده توسط انسانهای اولیه هستند. در واقع قبل از کشف و استفاده فلزات، بشر از گلهای رس به علت وفور و فراوانی آنها و همچنین شکلگیری بسیار خوب آنها در در صورت مخلوط شدن با آب و درجه حرارت نسبتاً پایین پخت آنها استفاده میکرد. آلومینوسیلیکاتها که خاکهای رسی خود آنها به حساب میآیند، از عناصر آلومینیوم، سیلیسم و اکسیژن ساخته می‌شوند که این سه عنصر بر روی هم حدود 85 درصد پوسته جامد کره زمین را تشکیل میدهند. این سه عنصر فراوانترین عناصر پوسته زمین هستند.